تهران، بیش از 200 سال و از زمان قاجاریه پایتخت ایران بوده است؛ و هم اکنون با بیش از 15 میلیون شهروند، پرجمعیت‌ترین شهر ایران و غرب آسیا، دومین کلان شهر خاورمیانه و سی و چهارمین شهر پرجمعیت جهان است. شهر زیبای تهران دارای اماکن دیدنی فراوان از جمله بناهای تاریخی، پارک‌ها، محلات و میادین قدیمی و موزه‌های مختلف است. پس برآن شدیم تا در راهنمایی جامع به معرفی تهران بپردازیم؛ تا در سفرهای خود به این شهر دوست داشتنی، با زیر و بم آن آشنایی داشته باشید.
نگاهی به سرفصل‌ها
نگاهی گذرا به تاریخچه تهران
شهر طهران قدیم در دره‌ای محصور شده بین کوهستان‌های مختلف و در منطقه‌ای خوش آب و هوا شکل گرفت؛ که از شمال به دامنه‌های جنوبی رشته کوه البرز و از جنوب به کوه‌های ری و بی‌بی شهربانو می‌رسد. تهران‌شناسان معتقدند زیرساخت‌های شهری تهران به دلیل مسائل نظامی ایجاد شده است.
تهران، شهر دوازده دروازه، اولین بار در دوران صفویه و به عنوان پشتیبان یکی از پایتخت‌های صفویان یعنی قزوین از اهمیت استراتژیک بالایی برخوردار شد. از مهم‌ترین بناهای به جای مانده از آن دوران، بازار بزرگ تهران است. در پی حمله افغان‌ها و سرنگونی صفویان، حکمرانی تهران به مدت 5 سال به آن‌ها رسید. حمله نادرشاه افشار و تصاحب تهران و سپردن حکمرانی آن به پسرش، نشان از اهمیت سیاسی این شهر دارد. محله‌های تاریخی چاله میدان و عودلاجان یادگاری‌هایی از این دوران هستند.
کریم خان زند، موسس سلسله زندیه نیز برای مدت کوتاهی طهران را به عنوان پایتخت خود برگزید اما به دلایل امنیتی و اقلیمی در نهایت شیراز را پایتخت حکومت نوپای خود انتخاب کرد. سرانجام با روی کار آمدن آقامحمدخان قاجار بنیانگذار قاجاریه، تهران پایتخت ایران شد. مدرسه دارالفنون، مدرسه سپهسالار، باغ فردوس، عمارت مسعودیه، کاروانسرای خانات، برج طغرل، کاخ گلستان و کاخ نیاوران تنها معدودی از آثار به جای مانده سلسله قاجاریه در تهران است.
تبدیل تهران به پایتختی مدرن و صنعتی در دوران رضا شاه پهلوی با احداث دانشگاه تهران، کارخانه‌های سیمان، بلورسازی و نساجی شروع شد. پسرش محمدرضا شاه پهلوی با ساختن ورزشگاه‌های مختلف از جمله آزادی و امجدیه و احداث زیرساخت‌های عمرانی/شهری، مانند خیابان‌ها و بزرگراه‌ها آن را ادامه داد.
بعد از انقلاب اسلامی، تهران مهم‌ترین شهر سیاسی ایران شد. در طول جنگ ایران و عراق بارها مورد حمله قرار گرفت و به مدت یک دهه توسعه چشمگیری در آن رخ نداد. با پایان جنگ و مدیریت شهری، خیابان‌ها و محلات پایتخت بازسازی و زیرساخت‌های شهری دیگری مانند فضاهای سبز، انواع پارک‌ها و بزرگراه‌ها‌به آن اضافه شدند. از مهم‌ترین نمادهای توسعه شهری دوران پس از انقلاب در تهران، برج میلاد، پل طبیعت تهران و دریاچه خلیج فارس است.
دروازه‌های معروف شهر تهران که در بالا به آن‌ها اشاره شد عبارتند از:
- دروازه دولت (تقاطع خیابان‌های انقلاب و مفتح کنونی)
- دروازه شمیران (انتهای پل چوبی)
- دروازه دوشان‌تپه (میدان ژاله سابق، میدان شهدا کنونی)
- دروازه دولاب (سه‌راه شکوفه)
- دروازه خراسان یا دروازه مشهد (میدان خراسان)
- دروازه شاه عبدالعظیم (میدان شوش کنونی، ابتدای جادۀ شهرری)
- دروازه غار (حد فاصل میدان شوش و میدان خانی‌آباد)
- دروازه خانی‌آباد (تقاطع خیابان خانی‌آباد و خیابان شوش)
- دروازه گمرک (انتهای خیابان امیریه، رو به میدان گمرک)
- دروازه قزوین (نزدیکی میدان قزوین)
- دروازه باغ شاه یا دروازه باغ ملی (انتهای خیابان سپه، خیابان امام خمینی کنونی)
- دروازه یوسف‌آباد (خیابان حافظ)
نگاهی به آب و هوای تهران برای گشت و گذار
شهر زیبای تهران به دلیل وسعت زیاد آن، دارای اقلیم‌های آب و هوایی متفاوتی است. در تابستان، تهران به صورت کلی آب و هوایی گرم دارد. با این حال، در قسمت‌های جنوبی‌تر هوایی بسیار گرم و خشک را شاهد هستیم؛ به میزانی که از جنوب شهر فاصله می‌گیریم و به سمت شمال و کوهپایه‌های البرز می‌رویم هوا معتدل‌تر و خنک‌تر می‌شود. بنابراین برای تهرانگردی در تابستان بهتر است مکان‌های نزدیک به شمال شهر را انتخاب کنید. گزینه‌هایی مانند باغ فردوس، پارک ملت، پارک جمشیدیه، دربند، درکه، توچال، لویزان و لواسان مکان‌های خوبی برای انتخاب هستند.
پاییز و بهار بهترین فصول سال برای تهرانگردی هستند. تقریبا در تمامی نقاط شهر، هوایی معتدل و رو به خنکی را شاهد هستیم (مخصوصا عصرها)، باران‌های بهاری و پاییزی، شهر را دل‌انگیزتر و زیبایی‌های شهر را دو چندان می‌کنند. تهران های بارانی فرصت خوبی برای عکاسی است. در پاییز و بهار به هر نقطه ای از شهر که دوست دارید سر بزنید؛ از پارک شهر تا دربند، همه جای تهران زیبا است و آب و هوای خوبی دارد.
زمستان های سرد و خشکی را در تهران تجربه خواهیدکرد. در نقاط شمالی و کوهستانی آن شاهد بارش برف‌های گاه و بی‌گاه هم هستیم. این وضعیت آب و هوایی برای گردشگرانی که تفریحات زمستانه مانند اسکی و برف‌بازی را دوست دارند فرصت خوبی است. می توانید به پیست اسکی دیزین یا شمشک سری بزنید.
راه‌های ارتباطی و سیستم حمل و نقل تهران
تهران پایتخت ایران عزیزمان یکی از کامل‌ترین سیستم‌های حمل و نقل بین‌شهری و درون‌شهری را دارد. فرودگاه، ترمینال‌های اتوبسرانی و قطار، راه های ورود به تهران از هر نقطه‌ای از ایران است. سیستم حمل و نقل درون‌شهری نیز امکانات خوبی در اختیارتان می‌گذارد. اگر دوست داشته باشید می‌توانید از تاکسی‌های خطی و یا آنلاین استفاده کنید. ایستگاه‌های اتوبوس و BRT، شرق را به غرب و جنوب را به شمال متصل می‌کند. سیستم حمل و نقل مترو مانند یک شبکه عصبی تمامی نقاط تهران را به هم متصل می‌کند و در مواقع ترافیک شهری شدید به راحتی و سریع می‌توانید به مقصد خود برسید.
نگاهی بر نمادهای پایتخت ایران
هر شهری با محلات، ساختمان‌ها، خیابان‌ها و در نهایت فرهنگ مردم آن معنا پیدا می‌کند. اما برخی از ساختمان‌ها و یا خیابان‌ها تبدیل به نماد می‌شوند و روایتگر اتفاقات مهم و تاریخی هستند. بعید است با شنیدن نام حافظیه، شیراز را به یاد نیاوریم. یا با شنیدن نام سی و سه پل و میدان نقش جهان، اصفهان در ذهنمان تداعی نشود. تهران نیز از این قاعده مستثنی نیست و دارای نمادهای مهمی است که هر کدام در طول زمان به این شهر هویت و اصالت بخشیده‌اند. نمادهای تهران عبارتند از:
- برج آزادی
- برج بین‌المللی تهران
- برج میلاد
- تئاتر شهر
- سر در دانشگاه تهران
- سر در باغ ملی
- شمس العماره
- دربند و توچال
- بازار بزرگ تهران
- خیابان ولیعصر
- خیابان لاله زار
- مجسمه فردوسی
- بازار تجریش
نگاهی به هتل‌های تهران
مانند خیلی چیزهای دیگر در تهران، هتل‌های مختلفی با رنج قیمت‌های بسیار متفاوت دیده می‌شود. از هتل‌های سه ستاره مرکز شهر تا هتل‌های لاکچری مانند هتل پنج ستاره استقلال و اسپیناس پالاس، با توجه به بودجه‌تان حق انتخاب دارید. بنابراین نگران اقامت خود در تهران نباشید. برای اقامت به صرفه‌تر در شهر تهران حتی می‌توانید از هاستل‌های شیک و تمیز استفاده کنید. قابلیت رزرو آنلاین از طریق اپلیکیشن‌های مختلف برای تمامی هتل‌ها و هاستل‌ها در دسترس است. برای رسیدن به هتل و محل اقامت می‌توانید به راحتی از تمامی وسائل نقلیه عمومی استفاده کنید.
گذری در اماکن تاریخی تهران
بعد از معرفی تهران، تاریخچه، آب و هوا و سیستم حمل‌و نقل آن، بهتر است در دل تاریخ قدم بزنیم و اماکن تاریخی این شهر هزارتو را بشناسیم. تهران، یکی از قدیمی ترین شهرهای ایران، تکه‌ای بزرگ از تاریخ معاصر را در خود دارد. هنوز هم می‌توان در کوچه پس‌کوچه‌های طهران قدیم قدم زد و رنگ و بوی گذشته را استشمام کرد. آثار باستانی پایتخت بیشتر از دوران صفویه، افشاریه، قاجاریه و پهلوی باقی مانده‌اند. در این راهنما، مروری کوتاه بر معروف‌ترین بناهای تاریخی تهران داریم.
معرفی کاخ‌های تهران
کاخ‌های تهران را می‌توان به دو دسته کاخ‌های سلطنتی و غیر سلطنتی تقسیم کرد. در طول تاریخ کاخ‌های سلطنتی محل اقامت خانواده‌های سلطنتی و روسای دولت بوده است. در کنار آن‌ها گاهی برخی از اشراف دستور ساخت بناهایی مانند کاخ یا قصر را برای خود می‌دادند که به کاخ‌های غیرسلطنتی معروف هستند.
معروف‌ترین کاخ‌های سلطنتی تهران که در دوره‌های تاریخی متعدد و به دستور شاهان ایران ساخته شده اند و محل استقرار خانواده‌های سلطنتی، حرمسراها و یا کاخ‌های ییلاقی بوده است به قرار زیر است:
- کاخ سعدآباد
- کاخ نیاوران
- کاخ مرمر
- کاخ گلستان
- کاخ فرح آباد
- قصر قاجار
- کاخ سلطنت آباد
- کاخ کلاه فرنگی
- کاخ یا قصر فیروزه
- کاخ یا قصر یاقوت
- کاخ مظفری دارآباد
همچنین از معروف‌ترین کاخ‌های غیرسلطنتی که محل اقامت اشراف، محل استقرار دولت‌ها و مجلس‌ها بوده است عبارتند از:
- کاخ بهارستان یا دارالشورای ملی ایران
- عمارت باغ فردوس
- عمارت مسعودیه
- کاخ دادگستری
- کاخ شهربانی
- کاخ سنا
- کاخ جوانان
- کاخ باشگاه تاج
- کاخ پرسپولیس
- کاخ سهرابی
- کاخ ثابت پاسال
معرفی محلات قدیمی تهران
طهران قدیم و محلات آن از شمال تا جنوب از دیدنی‌های جذاب این شهر به شمار می‌رود. کوچه پس‌کوچه‌های شمیرانات، گلابدره، ونک، خیابان سی تیر، بهارستان، کوچه مروی، کوچه مهران، شانزلیزه، بازار بزرگ و ناصرخسرو تنها نمونه هایی از بی‌شمار خیابان‌ها و محلات قدیمی است. در این محلات خانه‌های قدیمی، خانه باغ‌های بی‌نظیر، مغازه‌های بسیار قدیمی و خاص را می‌توانید پیدا کنید که لوکیشن‌های خاصی برای عکاسی هستند. به عنوان مثال کوچکترین چایخانه ایران را در بازار بزرگ تهران پیدا کنید و یک چای گس و خوشمزه را تجربه کنید؛ و یا گشت و گذار در خیابان سی تیر اولین استریت فود ایران نیز تجربه جالبی خواهد بود.
معرفی موزه‌های تهران
در معرفی تهران نوبت به موزه‌های آن می‌رسد. بازدید از موزه‌های این شهر یکی از جاذبه‌های گردشگری است. موزه‌های تهران به چند دسته کلی باغ موزه‌ها، موزه‌های تاریخی، موزه‌های علمی، موزه‌های حیات‌وحش و موزه‌های هنری تقسیم می‌شود. موزه زمان تهران، موزه ایران باستان، موزه آبگینه، موزه پول و موزه هنرهای معاصر تنها شمار اندکی از موزه‌های معروف تهران هستند که هر روزه بازدیدکنندگان را به خود جذب می‌کنند. اکثر این موزه‌ها در مرکز شهر واقع شده‌اند و به راحتی از طریق وسایل حمل و نقل عمومی مانند اتوبوس و مترو قابل دسترسی هستند.
معرفی اماکن تفریحی تهران
علاوه بر بناهای تاریخی، کاخ ها، محلات قدیمی و موزه‌ها، می‌توانید از امکانات تفریحی مدرن بی‌شماری مانند پارک‌ها، شهربازی‌ها، باشگاه‌های ورزشی، پارک‌های آبی و یا اتاق‌های فرار در تهران لذت ببرید. در ادامه نگاهی گذرا به امکانات تفریحی تهران می‌اندازیم.
گشتی در پارک‌های تهران
تهران زیبا دارای پارک‌های متنوع با پوشش‌های گیاهی مختلف است و برای گشت و گذار انتخاب های مناسبی هستند. اگر عاشق پارک‌های قدیمی باشید می‌توانید سری به پارک شهر، پارک خزانه، پارک بعثت و پارک دانشجو بزنید. اگر عاشق پارک‌های جنگلی هستید گزینه‌های زیادی مانند پارک جنگلی لویزان، پارک جنگلی یاس، پارک جنگلی طالقانی و پارک جنگلی سرخه حصار پیش روی شما است.
اگر به دنبال پارکی مناسب ورزش و پیاده‌روی هستید پارک لاله، پیاده راه پل طبیعت و جاده سلامتی بوستان پردیسان را امتحان کنید. اگر کوهنوردی آسان و سبک را دوست داشته باشید؛ پارک جمشیدیه، درآباد و پارک قیطریه در فهرست بهترین پارک های تهران هستند. برای دور شدن از فضای شهری و ماشینی، لذت بردن از سکوت و آرامش در دل پایتخت، پارک ملت، پارک ساعی، پارک نیاوران، باغ ایرانی تهران و پارک آبشار این امکان را به شما می‌دهند.
به دنبال لوکیشن عکاسی جذاب و خاص هستید؟ اصلا نگران نباشید! تهران برای عاشقان عکاسی قشنگ‌ترین و منحصر به فردترین پارک‌ها و بوستان‌های خود را کنار گذاشته است. پارک‌هایی مانند رویا پارک جادویی، بوستان آب و آتش، بوستان شطرنج و بوستان گفتگو از جمله آن‌ها هستند.
برای کودکان خود به دنبال پارکی مخصوص هستید؟ باز هم تهران، شما و فرزندان‌تان را دست خالی به خانه نمی‌فرستد. در پایتخت شلوغ و جذاب و دوست‌داشتنی ایران، انواع پارک‌های مخصوص کودکان مانند پارک ژوراسیک (قدم زدن در دنیای دایناسورها)، پارک بازیافت، هیومن پارک، دکترلند و سرزمین لی‌لی‌پوت‌ها وجود دارد که علاوه بر سرگرمی و بازی، مسائل فرهنگی و علمی به کودکان آموزش داده می‌شود.
اگر تفریحات آبی دوست دارید این شهر دوست‌داشتنی ناامیدتان نمی‌کند و پاسخ شما را با پارک آبی پارس، اُپارک، پارک آبی آزادگان، پارک آبی افق، پارک آبی ارم سبز، تفریحات آبی دریاچه چیتگر و مجموعه تفریحی ارم می‌دهد.
شهربازی‌های معروف تهران
برای تجربه یک هیجان متفاوت شهربازی انتخاب خوبی است. شهربازی‌های تهران به دو دسته سرپوشیده و روباز تقسیم می‌شوند که دارای بازی‌های متنوعی هستند. مجموعه تفریحی ارم از شهربازی‌های معروف و قدیمی تهران است که این روزها بازسازی و بازی‌های هیجان‌انگیز و دلهره‌آور جذابی به مجموعه اضافه شده است. هر بازی مدرن، خطرناک و هیجان‌آوری که فکر کنید در شهربازی‌های تهران تجربه می‌کنید. معروف‌ترین آن‌ها عبارتند از:
- شهربازی پارک ارم
- سرزمین عجایب
- شهربازی بیلینو
- شهربازی پاساژ کوروش
- شهربازی صبامال
- شهربازی فان تایم
- دنیای بازی چمران
- شهربازی فان لند
- شهربازی ژوپیتر
- شهربازی بسیج
باغ وحش های تهران
یکی دیگر از جاذبه‌های توریستی تهران، باغ وحش‌های آن است که بزرگ‌ترین، کامل‌ترین و قدیمی‌ترین آن، که در دوره ناصرالدین شاه قاجار احداث شد؛ باغ وحش پارک ارم است. اما در چند دهه اخیر باغ پرندگان تهران نیز شهرت خوبی بین بازدیدکنندگان پیدا کرده است. همچنین باغ وحش صفادشت و باغ وحش پارک ملت را نباید از قلم انداخت. برای بازدید از این باغ وحش‌ها می‌توانید از مترو یا اتوبوس‌های شهری کمک بگیرید. گرچه هر نقطه‌ای از شهر باشید با تاکسی‌های خطی و آنلاین نیز می‌توانید به آن‌ها برسید.
سینماها، پردیس سینمایی‌ها و تئاترهای تهران
یکی دیگر از تفریحات جذاب در تهران، سینما و تئاتر است. چند ساعت فارغ از شلوغی‌های شهر، در مکانی خالی از هیایو به تماشای یک فیلم و یا نمایش خوب بنشینید و لذت ببرید. شاید تنها در پایتخت، این امکانات را با این وسعت و گستردگی پیدا کنید.
این روزها پردیس‌های سینمایی مانند پردیس سینمایی گالری ملت، پردیس سینمایی کوروش، پردیس سینمایی ایران مال، پردیس سینمایی چارسو، سینما پردیس فرهنگ، پردیس سینمایی مگامال، پردیس سینمایی آزادی و پردیس سینمایی زندگی؛ طرفداران بیشتری دارند و همچنین در سالن‌های تئاتر، نمایشخانه ایرانشهر، شهرزاد، ایوان شمس، تئاتر شهر و نمایشخانه سنگلج نمایش‌های خوبی روی صحنه اجرا می‌شود.
بازارها و مراکز خرید تهران
مراکز خرید تهران از شمال تا جنوب، از گران‌ترین تا ارزان‌ترین در دسترس شما هستند. یکی از کارهای هیجان‌انگیز خرید کردن است. به علاوه اینکه در خیلی از مواقع، پاساژگردی یکی از تفریحات رایج در پایتخت است.
مراکز خرید قدیمی مانند بازار بزرگ تهران، بازار عبدل آباد، بازار امام زاده حسن و بازار قائم تجریش که در آن‌ها هر چیزی را می‌توانید با قیمت های ارزان و مناسب پیدا کنید. اگر برندباز هستید در مال‌ها و پاساژهای مدرن تهران به راحتی می‌توانید معروف ترین مارک‌های دنیا را بیابید.
پالادیوم، ارگ تجریش، تیراژه، کوروش، سام سنتر، مرکز خرید سانا، روشای نیاوران، مگامال و ایران مال تنها شمار اندکی از مراکز خرید لاکچری در تهران هستند.
رستوران و کافه‌های تهران
بعد از این همه گشت و گذار در تهران ممکن است خسته شده باشید و نیاز به استراحت و یک غذای خوشمزه داشته باشید. رستوران‌ها و کافه های زیادی در تهران وجود دارد که علاوه بر خوردن یک غذای لذیذ می‌توانید از چشم‌اندازهای زیبای شهر در شب و روز لذت ببرید. بعضی از خیابان‌های تهران مانند خیابان سی تیر، باب همایون، پارک آب و آتش و خیابان ستارخان مکان‌های خوبی برای شکم‌گردی است. برای رسیدن به این خیابان‌ها از وسایل نقلیه عمومی مانند BRTها و متروها استفاده کنید.
اگر دنبال رستوران یا کافه‌های لاکچری هستید رستوران‌ها و کافه‌های خوبی از جمله کوبابا، تاج محل، رستوران قصاب، رستوران دیوان، خانه پنیر پرچک، کافه لبینا، کافه ویکولو، کافه کاخ لیدوما، کافه هتل برج سفید، کافه لئون، کافه رویال لانژ باملند و کافه رستوران روبوشف (اولین کافه رستوران رباتیک ایران) در تهران وجود دارد.
بسیاری از کافه‌ها و رستوران‌های تهران روباز و در شب‌های تابستانی بهترین انتخاب هستند و منظره زیبایی از شب‌های تهران را می‌بینید و لذت می‌برید. در زیر لیست کوتاهی از معروف‌ترین کافه‌ها و رستوران های پایتخت را مشاهده می‌کنید.
- کافه تهرون
- کافه گودو یاس
- کافه نزدیک
- کافه باکارا
- کافه سینما
- کافه خانه گدار
- کافه شمرون
- رستوران مسلم بازار
- رستوران گردان برج میلاد
- رستوران هانی
- رستوران های زنجیره ای نایب
- رستوران رفتاری
- رستوران زنجیره ای جنارو
- رستوران روحی
اگر عاشق فضاهای شلوغ هستید فودکورت‌های تهران را امتحان کنید. انواع و اقسام غذاهای مختلف ایرانی، ترکی و اروپایی را می‌توانید تجربه کنید و از کنار هم بودن و انتخاب غذاهایی با تنوع زیاد لذت ببرید. فودکورت‌های تهران معمولا در مراکز خرید، مال‌های بزرگ و پردیس سینمایی‌ها قرار دارند. بعد از یک خرید جذاب و یا تماشای یک فیلم خوب غذاهای متنوع می‌چسبد.
معروف‌ترین فودکورت های تهران عبارتند از:
- فودکورت برج میلاد
- فودکورت پالادیوم
- فودکورت ارگ تجریش
- فودکورت پل طبیعت
- فودکورت کورش
- فودکورت چارسو
دسترسی تمامی این رستوران‌ها و کافه‌ها به ایستگاه‌های مترو و BRT، رسیدن به آن‌ها را برای شهروندان و گردشگران راحت‌تر می‌کند.
حرف آخر
از اینکه تا اینجا همراه ما در مقصد360 مانده‌اید بسیار خوشحالیم. در این راهنما سعی کردیم به صورت خلاصه تمامی اطلاعاتی که برای سفر به تهران نیاز دارید را در اختیارتان بگذاریم و معرفی تهران را از همه جنبه‌های آن انجام دهیم. ابتدا تاریخچه تهران را بررسی کردیم، سپس نگاهی کوتاه به اقلیم شناسی انداختیم.
برای سفر به تهران بزرگ مهم است که درباره سیستم حمل و نقل آن آگاهی داشته باشید. پس ما به صورت اجمالی این امکانات تهران را نیز توضیح دادیم.
اماکن تاریخی مانند کاخ‌ها، محلات قدیمی، موزه‌ها و همچنین اماکن تفریحی مانند پارک‌ها، شهربازی‌ها، باغ وحش سینماها و سالن‌های تئاتر را معرفی کردیم. در ادامه درباره بازارها و مراکز خرید تهران صحبت کردیم و در نهایت به معرفی رستوران‌ها و کافه‌ها و شکم‌گردی در تهران پرداختیم.
حالا دیگر هنگام سفر به تهران با آن آشنا هستید و خیلی راحت می توانید تصمیم‌گیری کنید که کجا بروید و کدام یک از تفریحات را انتخاب کنید.
