خانه تاریخی توکلی یا خانه اجنه مشهد

یکی از خانه های اسرارآمیز نزدیک حرم رضوی خانه توکلی یا خانه اجنه مشهد است که از عمق تاریخ راهش را به بافت شهری مشهد باز کرده است و امروزه با نام موزه مکتب خانه شناخته می شود. طراحی داخلی خانه توکلی، قدمت ۱۸۰ ساله آن و همچنین متروکه ماندن چندساله این خانه باعث شده تا افسانه های ترسناکی درباره آن شایع شود ولی در واقع این باور غلط از رفت و آمد کارتن خواب ها به این خانه ریشه گرفته است. خانه توکلی مشهد نمونه زیبایی از معماری دوران قاجار است و بازدید از آن برای کسانی که بلیط هواپیما مشهد را خریداری می کنند نه تنها شکوه و عظمت تاریخ را تداعی می کند بلکه شما را با هویت فرهنگی کشور آشنا می کند.

نگاهی به سرفصل‌ها

چرا بازدید از خانه تاریخی توکلی پیشنهاد می شود؟

خانه تاریخی توکلی یکی از آثار ملی کشور به حساب می آید.
کاشی کاری ها، آجرکاری ها و تزیینات چوبی این بنا تماشایی هستند.
بازدید از این خانه به علاقه مندان به معماری و تاریخ توصیه می شود.

تاریخچه خانه تاریخی توکلی

فردی به نام احسان خان قرایی در سال ۱۲۲۱ کار طراحی و معماری بنای این خانه را انجام داد ولی اولین مالک آن تاجری به نام کشمشیان بود. کشمشیان یکی از تجار معروف خشکبار در آن دوران بود و تا دوره پهلوی اول در این خانه اقامت داشت. بعد از فوت او این خانه توسط شخصی به نام توکلی خریداری شد که اکنون این خانه را با نام او می شناسند. از زمانی که توکلی این خانه را ترک کرد سرنوشت این بنای تاریخی به تاریک ترین دوران خود مبدل شد و چندین سال به صورت متروکه ماند.
همین متروکه ماندن، رفت و آمد کارتن خواب ها و روشن نبودن چراغ های خانه به شایعات و داستان های ترسناکی دامن زد ولی شهرداری این ساختمان را خرید و دست به مرمت و بازسازی آن گذاشت. پروژه مرمت بنا از سال ۸۹ تا ۹۱ طول کشید ولی در نهایت این خانه به روی علاقه مندان باز شد و حتی در بخشی از آن موزه ای با مضمون مکتب خانه افتتاح شد.

معماری خانه تاریخی توکلی

شاید برایتان عجیب باشد ولی خانه توکلی دارای اسکلتی چوبی است و هنوز بعد از قریب به ۲ قرن توانسته هویت خود را به خوبی حفظ کند. البته این خانه ۲ بخش زمستان نشین و تابستان نشین داشت که فضای تابستان نشین آن تخریب شده است. همانطور که در معماری آثار دوران قاجار رایج بوده، نمای این بنا نیز با ایوان ها و ستون های گچ بری شده مزین شده و کاشی کاری و آجر کاری نفیسی در تزیینات ساختمان به کار رفته است.

در خانه تاریخی توکلی از چه چیزهایی می توان بازدید کرد؟

همین که از حرم رضوی خارج شوید و به سمت پایین راه بیافتید، چند بنای تاریخی را در مسیر خود می بینید و تابلوی موزه مکتب خانه نیز توجه‌تان را جلب می کند. از همان ابتدا سردر زیبای ورودی خانه با تزیینات نفیسش چشم ها را به تسخیر در می آورد. از در چوبی وارد خانه که شدید، حوضچه زیبایی در وسط خانه و باغچه ای در اطراف آن می بینید که دیوارهای اطرافشان پر از نقش و نگارهای رنگین است. اینجا فضای گرم و صمیمی خانه های قدیمی را حس می کنید و این در حالی است که از طراحی نما، ایوان، کتیبه ها و ارسی های چوبی آن لذت می برید.
داخل این خانه ۲ طبقه اتاق های چوبی متعددی وجود دارد که تعدادی از آن ها فضای قدیمی مکتب خانه ها را به نمایش گذاشته اند. در مکتب خانه ملاباجی مجسمه مومی بانوانی را می بینیم که با لباس های محلی آن دوران گرد هم نشسته اند و به تحصیل مشغولند. مکتب خانه ملا نیز مکتب خانه های پسرانه را به تصویر کشیده است. در قسمت های دیگری از خانه توکلی نحوه فلک زدن در مکتب خانه ها و آموزش خوشنویسی نیز به نمایش در آمده است.
به غیر از این موزه، جزئیات معماری و تزئینات بنا واقعا دیدنی است. طاق نما و لمبه کوبی های اتاق نشیمن، سادگی مطبخ و زیرزمین، ارسی چوبی و شیشه های رنگی اتاق سه دری و طاق نماهای پستو نه تنها چشمان هر بازدیدکننده ای را به خود خیره می کنند بلکه زمینه خوبی برای عکس های اینستاگرامی خواهند بود.

هزینه و زمان پیشنهادی بازدید از خانه تاریخی توکلی چه قدر است؟

بازدید از این بنا و آشنایی با فرهنگ، تاریخ و معماری مردمان گذشته هیچ هزینه ای را دربرندارد و بازدید از آن کمتر از یک ساعت زمان می برد.

فصل مناسب برای بازدید از خانه تاریخی توکلی چه زمانی است؟

اگر علاقه مند به گشت و گذار در شهر مشهد باشید باید بلیط هواپیما مشهد را برای روزهای بهاری رزرو کنید وگرنه آب و هوای گرم یا بسیار سرد گریبان گیرتان می شود. البته در ماه های بهاری نباید انتظار داشته باشید شهر خلوت باشد چون ایام پرترددی برای گردشگران به حساب می آید.

چگونه به خانه تاریخی توکلی برویم؟

از آنجایی که فاصله خانه توکلی تا حرم رضوی حدود ۵۵۰ متر است، به طبع دسترسی وسایل نقلیه عمومی در این منطقه به شکل گسترده ای خواهد بود. با سوار شدن به خطوط بی آر تی ۳، ۸۳ و ۸۴ می توانید در یکی از ایستگاه های نزدیک حرم مثل ایستگاه ۱۷ شهریور پیاده شوید. بعد از زیارت، از درب حرم که خارج شدید به سمت خیابان نواب صفوی بروید. در مسیر خود تابلوی خانه تاریخی را می بینید.