خصوصیات عجیب روستای ایستا در طالقان
روستای ایستا در طالقان جایی است که زمان متوقف شده و زندگی به سبک دوران قاجار جریان دارد. تصور کنید روستایی که تنها ۱۲۰ کیلومتر با تهران فاصله دارد، اما هیچ اثری از تکنولوژی مدرن در آن نیست و ورود زنان به آن ممنوع است!
نگاهی به سرفصل‌ها
در واقع، روستای مرموز ایستا در طالقان با نام‌های دیگری مانند “کوی منتظران” و “فانوس‌آباد” نیز شناخته می‌شود که اشاره به استفاده ساکنان از فانوس به جای برق دارد. ما در این مقاله به بررسی این روستای عجیب می‌پردازیم که ساکنانش شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران محسوب نمی‌شوند. همچنین، هیچ مراسم عروسی، تولد یا عزاداری در این روستا برگزار نمی‌شود و مردم آن به شدت به حفظ آداب و رسوم گذشته پایبند هستند.
به گفته شهرداری طالقان، جمعیت این روستا به قدری کم است که حتی نمی‌توان آن را یک روستا نامید و تنها ۹ خانوار در آن زندگی می‌کنند. این ساکنان به دلیل فتوای مرجع تقلید خود، از هرگونه تکنولوژی و زندگی مدرن دوری می‌کنند و برای تأمین مایحتاج خود به شهر طالقان مراجعه می‌کنند. با ما همراه باشید تا اسرار این روستای منحصر به فرد را که در ۱۵ کیلومتری طالقان قرار دارد، کشف کنیم.
روستای ایستا کجاست و چرا مرموز است؟
در فاصله ای کوتاه از هیاهوی پایتخت، روستایی افسانه‌ای و مرموز وجود دارد که گویی از دنیای امروزی جدا افتاده است. این مکان عجیب نه در کتاب‌های تاریخی ثبت شده و نه در نقشه‌های رسمی کشور. با هم به بررسی موقعیت و چرایی مرموز بودن روستای ایستا در طالقان می‌پردازیم.
موقعیت جغرافیایی و مسیر دسترسی
روستای ایستا در منطقه ساوجبلاغ و در استان سرسبز البرز قرار گرفته است. برای رسیدن به این روستای اسرارآمیز، باید ابتدا به سمت شهرستان طالقان حرکت کنید. طالقان در ۱۲۰ کیلومتری شمال‌غربی تهران واقع شده و با خودروی شخصی می‌توانید در مدت زمانی کمتر از ۲ ساعت به آن برسید. پس از رسیدن به طالقان، باید مسیر ۱۵ کیلومتری دیگری را طی کنید تا به روستای ایستا برسید.
برای پیدا کردن مسیر دقیق، بهتر است بدانید که این روستا درست در میانه راه آوانک به طالقان قرار دارد. در طول مسیر، پس از عبور از روستای آوانک، در کنار رودخانه شاهرود، باید به دنبال تابلوی ورودی روستای ایستا باشید. البته بد نیست بدانید که ورود به این مکان خصوصی ممنوع است و هیچ تضمینی برای اجازه ورود وجود ندارد.
وجه تسمیه ایستا و نام‌های دیگر آن
جالب است بدانید که “ایستا” نام رسمی این روستا نیست. در واقع، این نام توسط دکتر حسین عسکری، پژوهشگر و نویسنده‌ای که درباره سبک زندگی مردم این منطقه تحقیق کرده، انتخاب شده است. او پس از ملاقات با اهالی و نوشتن کتابی درباره سبک زندگی شان، این نام را پیشنهاد داد که بعدها مورد استقبال قرار گرفت.
دلیل انتخاب نام “ایستا” بسیار معنادار است؛ چرا که به معنای توقف و ایست فرهنگی مردم آن در زمان و فرهنگ گذشته است. به عبارتی، شیوه زندگی مردم این روستا در فرهنگ گذشته متوقف شده و مطابق با باورهای خاص خود، هیچ تلاشی برای مدرن شدن ندارند. با این حال، اهالی بومی این روستا محل زندگی خود را “کوی منتظران” می‌نامند.
علاوه بر این، نام‌های دیگری نیز برای این روستا وجود دارد:
- فانوس‌آباد: به دلیل عدم استفاده از برق و استفاده از فانوس برای روشنایی
- ترک‌آباد: چون ساکنین منطقه اصالتاً اهل تبریز هستند
- روستای اهل توقف: اشاره به سبک زندگی خاص آنها
- انتظاریون و آخرالزمانی‌ها: زیرا این اهالی خود را منتظران ظهور امام زمان(عج) می‌دانند
چرا این روستا در نقشه‌ها نیست؟
دلیل اصلی عدم وجود این روستا در نقشه‌های رسمی کشور این است که به صورت رسمی روستا محسوب نمی‌شود. در واقع، این مکان یک ناحیه جمعیتی است که اراضی آن قبلاً توسط اهالی خریداری شده است. اهالی طالقان به آنجا “لات پورد سر” می‌گویند.
نکته جالب‌تر آنکه، اهالی روستای ایستا شناسنامه ندارند و جزو آمار جمعیت ایران محسوب نمی‌شوند. آنها هیچگونه خدمات دولتی را دریافت نمی‌کنند و بر اساس باورهای خود، نمی‌خواهند هنگام ظهور امام زمان هیچ مدرک دولتی داشته باشند. به همین دلیل، پیش از مهاجرت به این منطقه، همه مدارک شناسایی و ملکی خود را از بین برده‌اند.
شهرداری طالقان نیز روستای ایستا را به‌دلیل جمعیت کم، رسماً روستا نمی‌داند و آن را مجموعه‌ای با جمعیت کم نامیده است. بر اساس برخی منابع، تنها حدود ۹ خانوار در این روستا زندگی می‌کنند، هرچند منابع دیگری وجود دارند که جمعیت روستا را بیش از ۱۰۰۰ نفر تخمین می‌زنند.
یکی دیگر از دلایل مرموز بودن روستای ایستا این است که اهالی آن افراد غیر از خود را “اهل بیرون” می‌نامند و ارتباط بسیار محدودی با دنیای خارج دارند. در دهکده آنها کسانی را می‌توان سراغ گرفت که تنها ۲ یا ۳ بار به بیرون از محل سکونتشان رفته‌اند. این انزوای خودخواسته و سبک زندگی خاص، باعث شده تا روستای ایستا به یکی از مرموزترین و رازآلودترین مکان‌های ایران تبدیل شود.
سبک زندگی بدون تکنولوژی در ایستا
تصور دنیایی بدون صدای زنگ تلفن، بدون چراغ‌های برقی و بدون صدای موتور خودروها برای ما ساکنان شهرها دشوار است. اما در روستای ایستا در طالقان این تصور به واقعیت تبدیل شده است. مردمانی که به آگاهی و اختیار خود، زندگی به سبک ۲۰۰ سال پیش را برگزیده‌اند.
عدم استفاده از برق، گاز و تلفن
زندگی در روستای ایستا با شیوه‌ای متفاوت جریان دارد. اهالی این روستا از هیچگونه امکانات رفاهی جدید استفاده نمی‌کنند و مطابق با فتوای مرجع تقلیدشان، میرزا صادق مجتهد تبریزی، از مظاهر مدرنیته دوری می‌کنند. در این روستا اثری از لوله‌کشی آب، گاز، برق، درمانگاه، ماشین‌آلات و وسایل ارتباطی مانند تلفن و اینترنت نیست.
جالب است بدانید که این ساکنان به دلیل پیروی از آیت‌الله میرزا صادق تبریزی که در هر دو حیطه نظر و عمل، بر طرد مطلق اندیشه تجدد و دستاوردهایش تأکید می‌کرد، چنین زندگی‌ای را انتخاب کرده‌اند. آنها استفاده از تکنولوژی و ابزارهای مدرن را “تشبه به کفار” و “بدعت” می‌دانند و معتقدند در زمان غیبت امام زمان(عج) باید در مسائل فقهی توقف کرد.
با وجود اینکه این روستا در منطقه‌ای خوش‌آب‌وهوا و کنار رودخانه قرار گرفته، اما اهالی آن هیچ تمایلی به استفاده از امکانات شهری ندارند. آنها حتی تلویزیون تماشا نمی‌کنند و به شب‌نشینی هم اعتقادی ندارند.
ممنوعیت خودرو و وسایل مدرن
هنگامی که وارد کوچه‌های روستای ایستا می‌شوید، اولین چیزی که توجه شما را جلب می‌کند نبود هرگونه اثری از رد پای خودروها است. در این روستا ممنوعیت استفاده از ماشین‌آلات و وسایل نقلیه موتوری به طور جدی رعایت می‌شود.
پایبندی ساکنان به آداب و رسوم گذشته به قدری عمیق است که هیچ اهمیتی نمی‌دهند این موضوع برای بازدیدکنندگان غیرعادی به نظر می‌رسد. آنها حتی برای انجام کارهای کشاورزی هم از تراکتور استفاده نمی‌کنند و تنها استفاده از گاوآهن برای آنها مجاز است.
مردم روستای ایستا همچنین از وسایل الکترونیکی مانند رادیو و تلویزیون نیز استفاده نمی‌کنند. بنابر فتوای میرزا صادق مجتهد تبریزی، تلویزیون وسیله‌ای شیطانی محسوب می‌شود. نه تنها استفاده از وسایل مدرن در این روستا ممنوع است، بلکه مراسم عروسی، سالگرد ازدواج، تولد و عزاداری هم در این روستا برگزار نمی‌شود زیرا هیچ معنا و مفهومی برای ساکنان این روستا ندارد.
استفاده از فانوس و حیوانات بارکش
در روستای ایستا، شب‌ها با نور فانوس روشن می‌شود، به همین دلیل این روستا به “فانوس‌آباد” نیز معروف است. این نام از آنجا ناشی می‌شود که در سراسر روستا هیچ سیم‌کشی برقی وجود ندارد و اهالی برای روشنایی از فانوس استفاده می‌کنند.
برای رفت و آمد و حمل و نقل، اهالی روستای ایستا از اسب، قاطر و خر استفاده می‌کنند. آنها برای تردد در بین کوچه‌ها و خیابان‌های روستا و همچنین برای سفر به مناطق دیگر از این حیوانات بارکش استفاده می‌کنند.
به نقل از یکی از منابع، چندین بار برای تردد و انجام امور کشاورزی از اتومبیل، لودر و تراکتور در این روستا استفاده شده است، اما این موارد بسیار نادر و استثنایی بوده و اصل بر عدم استفاده از این وسایل است.
جالب است بدانید که ساکنان روستای ایستا حتی برای زیارت اماکن مقدس شیعه هم از ماشین استفاده نمی‌کنند. زندگی در چنین شرایطی قطعاً سختی‌های خاص خود را دارد. یکی از اهالی روستا در مصاحبه‌ای گفته است: “زندگی در اینجا سختی دارد. کسی نمی‌تواند مثل ما تحمل کند. آن اول که اینجا آمدیم ۱۱ خانه‌وار بودیم. عده‌ای از خانواده‌ها نتوانستند تحمل کنند و از اینجا رفتند.”
برای تأمین مایحتاج خود، اهالی روستا گاهی به شهر طالقان می‌روند و نیازهای خود مانند پارچه، میخ، شیشه و مقداری بسیار کمی آهن را خریداری می‌کنند. نکته جالب اینکه آنها خودشان نجار و آهنگر هستند و بیشتر وسایل مورد نیازشان را با دست خود می‌سازند.
در مجموع، می‌توان گفت سبک زندگی در روستای ایستا نمونه‌ای نادر از مقاومت در برابر مدرنیته است که با وجود تمام سختی‌هایش، برای ساکنانش آرامش و معنای خاصی به همراه دارد.
باورهای مذهبی و فقهی مردم ایستا
باورهای دینی، ریشه‌ی اصلی سبک زندگی متفاوت اهالی روستای ایستا در طالقان است. آنچه این گروه از مردم را از دیگران متمایز می‌کند، پایبندی سرسختانه به اصول فقهی مرجع تقلیدشان است که بیش از هشت دهه از رحلتش می‌گذرد.
تبعیت از فتوای میرزا صادق مجتهد تبریزی
اهالی روستای ایستا که اصالتاً ترک زبان هستند، از مقلدین آیت‌الله میرزا صادق مجتهد تبریزی می‌باشند که در سال ۱۲۷۴ هجری قمری در تبریز متولد شد و در سال ۱۳۵۱ قمری (۱۳۱۱ شمسی) دار فانی را وداع گفت. این فقیه برجسته، از علمای مشهور دوره مشروطیت بود که آرای تجدد ستیزانه‌ای داشت .
میرزا صادق مجتهد تبریزی از آن دسته فقهایی بود که به طور نظری و علمی تاکید بسیار زیادی روی روش «طرد مطلق اندیشه تجدد و دستاوردهایش» داشت و تا آخر عمرش به عدم جواز به کار بردن ابزار مدرن و امور جدید فتوا می‌داد. او بر این باور بود که حکومت که قانونگذار و مجری قانون است، از آن خداوند است و پس از رسول او به دوازده امام منصوص و منصوب انتقال یافته است.
به دلیل همین اعتقادات، میرزا صادق مجتهد از مخالفان سرسخت مشروطیت و پیامدهای آن بود و در سال ۱۲۹۲ شمسی با ارسال تلگراف به همراه برخی از علما به محمد علی شاه، خواستار لغو مشروطیت شد. پیروان او به دلیل توقف در زمان و مخالفت با هر گونه نوآوری، به “اهل توقف” معروف شده‌اند.
مفهوم حرمت تشبه به کفار
اهالی روستای ایستا تاکید می‌کنند که سبب اصلی پرهیزشان از زندگی امروزی به جهت تشابه آن به زندگی کفار و بدعت بودن آنها است. به عبارت دیگر، دو دلیل فقهی «صحت تفسیر در آفرینش خداوند» و «حرمت تشبه به کفار» به شدت مورد تاکید و عمل آنان است.
در نگاه این گروه، ایمان از جنس تعبد است و به همین دلیل آنها از هرگونه نوآوری و تغییر در سبک زندگی پرهیز می‌کنند. برای مثال، آنها تزریق خون را به کسی که برای ادامه زندگی به آن نیاز دارد، به سبب بدعت بودن روا نمی‌دانند و دلیل خود را بی‌برکت بودن زندگی با این شیوه عنوان می‌کنند.
همچنین، اهالی روستای ایستا همه افراد غیر از خود را «اهل بیرون» می‌نامند و معتقدند توجه به آبادانی و توسعه دنیا تا آنجا مجاز است که در خدمت بندگی و تعالی انسان باشد. آنها به شدت منتظر واقعه ظهور مهدی (عج) هستند و بر این نظر هستند که اکنون آخرالزمان است و آخرالزمان از دوره مشروطیت آغاز شده است.
به اعتقاد آنان، حضرت مهدی(عج) به هنگام ظهور از سازوکارهای تمدن جدید استفاده نخواهد کرد و با ظهور آن حضرت و استقرار حاکمیت صالحان، نشانی از این نوع تمدن نخواهد بود. به همین دلیل، آنها برخی از واجبات مانند مناسک حج و برخی مستحبات موکد مانند زیارت معصومین و امامزادگان را نیز تعطیل کرده‌اند، زیرا معتقدند این عبادات باید در زمان ظهور و بدون اخذ گذرنامه باشد.
استخراج اوقات شرعی به روش سنتی
یکی از ویژگی‌های منحصر به فرد زندگی اهالی روستای ایستا، نحوه تعیین اوقات شرعی است. آنها با معیارها و شاخصه‌های خود، اوقات شرعی نماز را استخراج کرده و نماز می‌خوانند و جالب‌تر اینکه شروع و اتمام ماه رمضان را و رویت ماه را خودشان تعیین می‌کنند.
در دین اسلام برای شناخت زمان به جای آوردن فرایض دینی از معیارهای ساده و منطبق با طبیعت استفاده شده که نمونه‌های بارز آن، آغاز و پایان ماه قمری بر اساس رویت هلال ماه و اوقات شرعی بر پایه موقعیت خورشید در طول شبانه‌روز است. اهالی روستای ایستا نیز از همین روش‌های سنتی و طبیعی برای تعیین اوقات شرعی استفاده می‌کنند.
ساعت به هیچ شکل در محل زندگی اهل توقف وجود ندارد و آنها از تقویم استفاده نمی‌کنند و اوقات شرعی و ساعات روز را از طریق گردش خورشید در آسمان حساب می‌کنند. دعا و انجام عبادات و مناسک تنها به صورت انفرادی انجام می‌شود و هیچگونه مراسم مذهبی جمعی در روستا برگزار نمی‌شود. هر فردی به تنهایی فرایض دینی مانند نماز را به جا می‌آورد.
در واقع، اهالی این روستا با احیای روش‌های سنتی تعیین زمان، سعی در حفظ سنت‌های اصیل دینی دارند. زمان اذان صبح را بر اساس مشاهده اولین روشنایی سپیده صبحگاهی (فجر صادق)، اذان ظهر را با رسیدن خورشید به نصف‌النهار و اذان مغرب را هنگام محو شدن حمره مشرقیه تعیین می‌کنند.
آنها به منظور حفظ استقلال دینی خود، براساس مشاهدات شخصی آغاز و پایان ماه رمضان را اعلام می‌کنند. این روش، آنها را از نیاز به تقویم‌های رسمی و اعلام‌های حکومتی بی‌نیاز کرده است. بنابراین، عدم استفاده از ساعت و تقویم، صرفاً یک انتخاب ساده زیستی نیست، بلکه بخشی از اعتقادات عمیق دینی آنهاست.
ساختار اجتماعی و قوانین داخلی روستا
قوانین اجتماعی در روستای ایستا به اندازه‌ی باورهای مذهبی ساکنانش سختگیرانه و منحصر به فرد است. این مجموعه قوانین که ریشه در اعتقادات پیروان میرزا صادق مجتهد تبریزی دارد، زندگی اجتماعی آنها را از سایر جوامع متمایز کرده است.
ممنوعیت ورود زنان غریبه
یکی از عجیب‌ترین قوانین روستای ایستا در طالقان، ممنوعیت ورود زنان غریبه به این روستاست. اهالی روستا تنها در صورتی میهمان‌نواز هستند که زنی قصد ورود به روستای آنها را نداشته باشد. در واقع، سفر به ایستا کاملاً مردانه است و امکان بازدید خانوادگی وجود ندارد.
علاوه بر این، زنان خود روستا نیز به ندرت از خانه خارج می‌شوند و تنها زمانی که مجبور باشند، از منزل بیرون می‌آیند. جالب است بدانید که طی سال‌های طولانی، هیچ‌کس از دنیای بیرون، زنان این روستا را ندیده است. به گفته برخی منابع، حدود ۳۰ سال است که کسی زنان روستا را مشاهده نکرده است.
این محدودیت آنقدر جدی است که حتی زنان حق خروج از خانه را ندارند و تنها به امور داخلی منزل می‌پردازند. این سبک زندگی برای زنان روستای ایستا با قوانین ۲۰۰ سال گذشته تفاوت چندانی ندارد.
عدم برگزاری مراسم‌های اجتماعی
نکته حیرت‌انگیز دیگر درباره ساختار اجتماعی روستای ایستا، عدم برگزاری هرگونه مراسم اجتماعی است. مردم این روستا عروسی و عزا ندارند، تولدشان را جشن نمی‌گیرند و مراسمی همانند سالگرد ازدواج برایشان بی‌معنا است.
با تاریک شدن هوا، همه ساکنان به خانه‌های خود می‌روند و می‌خوابند. در این روستا خبری از شب‌نشینی و شب‌زنده‌داری نیست. حتی مراسم‌های مذهبی جمعی نیز برگزار نمی‌شود و هر فرد به تنهایی فرایض دینی مانند نماز را به جا می‌آورد.
ازدواج‌ها در روستای ایستا تنها بین خودشان صورت می‌گیرد و به صورت سببی و نسبی با هم نسبت دارند. هیچوقت پسری ایستایی با دختری خارج از روستا ازدواج نمی‌کند و هیچ دختری نمی‌تواند به ایستا بیاید و زندگی کند.
عدم مالکیت شخصی و نبود نزاع
یکی از جالب‌ترین ویژگی‌های زندگی اجتماعی در روستای ایستا، نگرش آنها به مالکیت و اموال است. ساکنان این روستا چندان مالکیتی برای اموالشان در میان خود نمی‌بینند و بر سر اموال با کسی نزاع نمی‌کنند.
در حقیقت، اگر کسی در دارایی آنها تصرف کند، با او درگیر نمی‌شوند و از مال خود چشم‌پوشی می‌کنند. این رویکرد غیرمادی به زندگی، باعث شده تاکنون هیچ جرمی از آنان گزارش نشود و اصولاً اهل نزاع و درگیری نیستند.
اهالی روستای ایستا یا “اهل توقف” فرهنگ و شیوه زندگی گذشتگان خود را بی هیچ کم‌وکاست، در پیش گرفته‌اند و بر این باور هستند که این نوع زندگی، انتخاب آنان است. آنها معتقدند هنگام ظهور امام زمان (عج) نباید هیچ مدرک دولتی داشته باشند؛ ازاین‌رو پیش از مهاجرت، همه مدارک شناسایی و ملکی خود را از بین برده‌اند.
برای کارهای نجاری و آهنگری، خودشان افرادی را پرورش می‌دهند تا از بیرون کسی برای این کارها وارد روستا نشود. این خودکفایی، انزوای خودخواسته آنها را تقویت می‌کند و به آنها اجازه می‌دهد بدون نیاز به جامعه بیرونی به زندگی خود ادامه دهند.
افراد غیر از خود را “اهل بیرون” می‌نامند و به نحو اسرارآمیزی از مردم فاصله می‌گیرند و کمتر کسی را به خانه خود راه می‌دهند. همین رفتار مرموز و فاصله‌گذاری اجتماعی، بر جذابیت و رازآلودگی روستای ایستا در طالقان افزوده است.
تحصیل و آموزش در روستای ایستا
نظام آموزشی روستای ایستا در طالقان نیز همچون سایر جنبه‌های زندگی ساکنانش، در زمان متوقف شده است. کودکان این روستا با دنیای مدرن آموزش و پرورش بیگانه‌اند و همانند نسل‌های پیشین، تحصیلات خود را در مکتب‌خانه‌های سنتی می‌گذرانند.
مکتب‌خانه‌های سنتی
آموزش در روستای ایستا به شیوه‌ای انجام می‌شود که یادآور دوران امیرکبیر است. در این روستا، نظام آموزش و پرورش جدید جایگاهی ندارد و آموزش همچنان به شکل سنتی و مکتب‌خانه‌ای صورت می‌گیرد. این روش آموزشی، دقیقاً مطابق با شیوه‌های آموزشی ۲۰۰ سال پیش است که در آن، معلم یا ملا در مکانی مشخص، به کودکان آموزش می‌دهد.
بر خلاف مدارس امروزی، در مکتب‌خانه‌های این روستا خبری از نیمکت، تخته سیاه، کتاب‌های رنگارنگ و یا وسایل کمک آموزشی نیست. کودکان دور تا دور اتاقی می‌نشینند و تحت نظر یک معلم محلی، آموزش‌های اولیه را فرا می‌گیرند.
جالب اینکه، با وجود دوری از تکنولوژی، اهالی ایستا به آموزش فرزندانشان اهمیت زیادی می‌دهند و به طور کلی، از لحاظ علمی و فرهنگی در سطح خوبی قرار دارند. این نشان می‌دهد که مخالفت آنها با مدرنیته، به معنای بی‌توجهی به آموزش نیست، بلکه آنها تنها روش متفاوتی را برگزیده‌اند.
محتوای دروس و منابع محدود
برنامه درسی در مکتب‌خانه‌های روستای ایستا بسیار محدود است و تنها شامل موضوعات بنیادین مذهبی و سواد پایه می‌شود. کودکان این روستا تنها دروسی همچون قرآن، واجبات و محرمات فقهی، خوشنویسی و اصول عقاید را فرا می‌گیرند. به عبارت دیگر، آموزش در این روستا تنها محدود به خواندن و نوشتن و دروس اسلامی است.
نکته قابل توجه اینکه، در کل روستای ایستا تنها ۱۸ تا ۲۰ جلد کتاب وجود دارد. این منابع محدود شامل:
- رساله عملیه میرزا صادق مجتهد تبریزی (چاپ سنگی سال ۱۳۲۳ق)
- کتاب خطی سید حسین نجفی طباطبایی
این کمبود منابع آموزشی، سبب شده تا تمرکز اصلی آموزش در این روستا بر انتقال سینه به سینه دانش و باورهای مذهبی باشد. در واقع، منابع آموزشی در این روستا نه تنها از نظر تعداد محدود است، بلکه از نظر محتوا نیز کاملاً در خدمت تقویت باورهای مذهبی و فقهی خاص آنهاست.
عدم مراجعه به مدارس رسمی
آنچه آموزش در روستای ایستا را از سایر نقاط ایران متمایز می‌کند، عدم مراجعه کودکان این روستا به مدارس رسمی است. کودکان ایستا برای علم‌آموزی به مدارس طالقان نمی‌روند. در واقع، جمعیت روستای ایستا طالقان نه به مدرسه رفته‌اند و نه کودکان خود را به مدرسه می‌فرستند.
این امتناع از حضور در مدارس رسمی، بخشی از باور عمیق آنها مبنی بر مخالفت با مظاهر دنیای مدرن است. همان‌طور که اهالی این روستا از برق، گاز، تلفن و سایر امکانات مدرن دوری می‌کنند، از سیستم آموزشی مدرن نیز فاصله می‌گیرند.
نکته جالب دیگر اینکه، پس از رسیدن به سن تکلیف، فرزندان ایستا مختار هستند که یا با خانواده خود در روستا زندگی کنند یا به شهر تبریز بازگردند. این انتخاب، نشان‌دهنده نوعی احترام به اختیار فردی در ساختار اجتماعی روستاست که با وجود محدودیت‌های سختگیرانه، به افراد پس از رسیدن به سن بلوغ، اجازه انتخاب مسیر زندگی را می‌دهد.
در مجموع، سیستم آموزشی روستای ایستا انعکاسی از باورهای مذهبی و سبک زندگی منحصر به فرد اهالی آن است. آموزشی ساده، محدود به اصول بنیادین دینی و خواندن و نوشتن، که هدف آن نه پیشرفت در دنیای مدرن، بلکه حفظ سنت‌ها و ارزش‌های گذشته است.
منابع درآمد و وضعیت اقتصادی ساکنان
نمای ساده زندگی در روستای ایستا در طالقان ممکن است این تصور را ایجاد کند که ساکنان آن از نظر مالی در تنگنا هستند، اما واقعیت چیز دیگری است. بر خلاف ظاهر ساده و دوری از تکنولوژی، اهالی این روستا از وضعیت اقتصادی مطلوبی برخوردارند و منابع درآمدی متنوعی دارند.
فروش زمین‌های پدری در تبریز
پدران ساکنان روستای ایستا از مالکان و زمینداران معروف تبریز بوده‌اند که فرزندانشان زمین‌های زیادی را از آنها به ارث برده‌اند. این افراد از طریق فروش این املاک موروثی کسب معاش می‌کنند. نکته جالب اینکه، به گفته خود ساکنان، آنها در تبریز سرشناس هستند و هنگامی که برای معامله به آنجا می‌روند، تبریزی‌ها آنها را می‌شناسند و از آنها سند و شناسنامه طلب نمی‌کنند.
با وجود دنیای بسته‌ای که این افراد به باور و اختیار خود برای زندگی انتخاب کرده‌اند، از نظر مالی بسیار متمول هستند. درآمد حاصل از فروش املاک در تبریز به قدری است که امرار معاش آنها را به خوبی تأمین می‌کند. این حقیقت نشان می‌دهد که دوری از مظاهر تمدن جدید، لزوماً به معنای فقر اقتصادی نیست.
دامداری و کشاورزی سنتی
علاوه بر فروش زمین‌های اجدادی، اهالی روستای ایستا از طریق کشاورزی و دامداری به شیوه کاملاً سنتی نیز کسب درآمد می‌کنند. آنها زمین‌های کشاورزی خود را با درختان تبریزی محصور کرده‌اند و مایحتاج زندگی‌شان را از طریق همین زمین‌ها تأمین می‌کنند.
در زمین‌های زراعتی این روستا، پرورش گاو، گوسفند، طیور (مرغ و خروس)، اسب و قاطر رواج دارد. از سوی دیگر، اهالی روستا خوراکی را که خاستگاه و چگونگی تولیدش را ندانند، مصرف نمی‌کنند و به جای آن از لبنیات تولیدی خودشان بهره فراوان می‌برند.
برای حفظ استقلال و خودکفایی، افرادی از خود روستا به یادگیری نجاری و آهنگری می‌پردازند تا از خارج روستا کسی وارد نشود. هنگامی که نیاز به خرید مایحتاجی همچون پارچه، میخ و مقدار بسیار کمی آهن و شیشه دارند، به شهر طالقان مراجعه می‌کنند.
پرورش اسب‌های گران‌قیمت
یکی از منابع درآمد جذاب و منحصر به فرد ساکنان روستای ایستا در طالقان، پرورش نژاد خاصی از اسب‌های اصیل عربی است. ساکنان این روستا در پرورش اسب بسیار حرفه‌ای هستند و تخصص بالایی در این زمینه دارند.
جالب اینجاست که، بازار خوبی برای اسب‌های خود دارند و آنها را با قیمت‌های میلیاردی، حتی به مشتریان خارجی می‌فروشند. بر اساس برخی گزارش‌ها، قیمت این اسب‌ها بین ۲ تا ۱۰ میلیارد تومان متغیر است.
پرورش اسب برای ساکنان روستای ایستا علاوه بر منبع درآمد، نوعی سرگرمی و تفریح نیز محسوب می‌شود. این موضوع نشان می‌دهد که با وجود ساده‌زیستی و دوری از تکنولوژی، اهالی این روستا هنر و مهارت خاصی را در خود پرورش داده‌اند که حتی در بازارهای جهانی نیز خواهان دارد.
بنابراین، سه منبع اصلی درآمد – فروش زمین‌های پدری در تبریز، دامداری و کشاورزی سنتی، و پرورش اسب‌های گران‌قیمت – به اهالی روستای ایستا امکان می‌دهد با وجود دوری از دنیای مدرن، زندگی مرفهی داشته باشند.
طبیعت بکر و جاذبه‌های اطراف ایستا
طبیعت اطراف روستای ایستا در طالقان برخلاف سبک زندگی ساده ساکنانش، غنی و چشم‌نواز است. این تناقض جذاب بین زندگی ساده و طبیعت سرسبز، جلوه‌ای منحصر به فرد به این روستای مرموز بخشیده است.
رودخانه و پوشش گیاهی غنی
این روستای اسرارآمیز در منطقه‌ای بسیار خوش‌آب‌وهوا واقع شده و رودخانه‌ای پرآب از میان آن می‌گذرد که زیبایی آن را دوچندان کرده است. خاک منطقه بسیار حاصلخیز است و همین ویژگی باعث شده پوشش گیاهی بسیار خوبی در اطراف روستا شکل بگیرد. در واقع، این خاک حاصلخیز و آب کافی، روستای ایستا را به محلی عالی برای کشاورزی تبدیل کرده است.
دامنه‌های پوشیده از گیاهان متنوع و سرسبز، منبع تغذیه احشام روستا نیز هستند. آب‌وهوای منطقه به گونه‌ای است که تابستان‌های خنک و زمستان‌های سردی دارد و همین ویژگی، طبیعتی ییلاقی و دل‌نشین به آن بخشیده است.
نزدیکی به سد طالقان و آبشارها
در نزدیکی روستای ایستا، جاذبه‌های طبیعی چشم‌نوازی وجود دارد که ارزش بازدید را دارند. دریاچه سد طالقان یکی از بزرگترین دریاچه‌های مصنوعی ایران است که تقریباً ۱۵ کیلومتر طول دارد. این دریاچه چشم‌انداز بسیار زیبایی دارد و هنگام غروب آفتاب، رنگ آب آن منظره‌ای خیره‌کننده ایجاد می‌کند.
همچنین آبشار کرکبود از دیگر جاذبه‌های طبیعی نزدیک روستای ایستا است که با صدای آب، چشم‌انداز زیبای محیط و صدای پرندگان، تجربه‌ای به‌یادماندنی برای گردشگران رقم می‌زند. علاوه بر این، آبشار شله بن در ۱۰ کیلومتری طالقان قرار گرفته که با وجود ارتفاع کم ۵ متری، حجم آب زیادی دارد و زیبایی خاصی به طبیعت منطقه بخشیده است.
چرا طبیعت این منطقه دست‌نخورده مانده؟
طبیعت بکر و دست‌نخورده این منطقه، مدیون شیوه زندگی خاص ساکنان روستای ایستا است. به طور شگفت‌انگیزی، اهالی این روستا اهل گشت و گذار در طبیعت نیستند و به تفریح در فضای باز باور ندارند. آنها صرفاً به اندازه رفع نیازهای خود از طبیعت اطراف استفاده می‌کنند.
این رویکرد منحصر به فرد باعث شده طبیعت روستا کاملاً دست‌نخورده باقی بماند. در حالی که ساکنان بیشتر روستاهای ایران، از مواهب طبیعی برای تفریح و سرگرمی بهره می‌برند، مردم ایستا تنها در حد ضرورت از آن استفاده می‌کنند. به گفته منابع محلی، بیشتر اهالی این روستا هرگز برای تفریح به طبیعت اطراف نمی‌روند و همین امر سبب حفظ بکر بودن این منطقه شده است.
روستای ایستا در نگاه گردشگران و رسانه‌ها
روستای ایستا همواره مورد کنجکاوی بسیاری از گردشگران و رسانه‌ها قرار گرفته است. این مکان مرموز با وجود مجاورت با دنیای مدرن، قوانین سختگیرانه‌ای برای بازدیدکنندگان دارد که آن را به یکی از دست‌نیافتنی‌ترین مناطق گردشگری ایران تبدیل کرده است.
محدودیت‌های بازدید و عکاسی
اهالی روستای ایستا در طالقان به شدت به حریم خصوصی خود پایبند هستند و قوانین سختی برای بازدیدکنندگان وضع کرده‌اند. در ورودی روستا تابلوهایی با خط نستعلیق نصب شده که عبارات هشداردهنده‌ای مانند “اینجا ملک شخصی است”، “عکسبرداری و فیلمبرداری نکنید”، “لطفاً مزاحم نشوید” و “ورود به این ملک شخصی اکیداً ممنوع است” را نمایش می‌دهد.
برای ورود به روستا باید از خود اهالی اجازه گرفت و به هیچ وجه با خودرو وارد روستا نشد. مهم‌تر از همه اینکه، ورود بانوان به روستا ممنوع است. با این حال، حتی اگر مردی موفق به کسب اجازه ورود شود، نباید تلفن همراه یا دوربین به داخل ببرد، زیرا عکاسی در این روستا حرام تلقی می‌شود.
واکنش مردم به کنجکاوی‌ها
ساکنان روستای ایستا که خود را “لات پورد سر” می‌نامند، معتقدند زندگی آنها عادی است و این دیگران هستند که تغییر کرده‌اند و آنها را درک نمی‌کنند. اهالی روستا از کنجکاوی بیش از حد گردشگران و رسانه‌ها به شدت آزرده خاطر شده‌اند و به همین دلیل “حصار تنهایی خود را تنگ‌تر کرده‌اند”.
به گفته امام جمعه طالقان، با وجود انزوای خودخواسته، ارتباط او با اهالی روستا خوب بوده و چندین بار با آنها دیدار داشته است. در واقع، اهالی روستا مهمان‌نواز هستند، اما به شرطی که هیچ زنی قصد ورود به روستایشان را نداشته باشد.
نقش رسانه‌ها در شهرت روستا
در سال‌های اخیر، بسیاری از شخصیت‌های معروف سیاسی و فرهنگی کشور برای بازدید از این روستا رفته‌اند که این خود اعتبار روستا را بالا برده است. به گفته منابع محلی، اگر مشکل اداری برای اهالی روستا پیش آید، می‌توانند از حمایت بزرگان ذی‌نفوذ برخوردار شوند.
با گذشت زمان، روستای مرموز ایستا در طالقان به مقصد بسیاری از گردشگران مرد تبدیل شده است. از طرفی، گردشگرانی که اهل طبیعت‌گردی هستند، علی‌رغم محدودیت‌ها، تمایل زیادی به بازدید از منطقه نشان می‌دهند.
کلام آخر
روستای ایستا در طالقان، بی‌تردید یکی از شگفت‌انگیزترین نقاط ایران است. این مکان اسرارآمیز که تنها ۱۲۰ کیلومتر با تهران فاصله دارد، دنیایی کاملاً متفاوت را پیش روی ما می‌گشاید. اهالی این روستا آگاهانه و با پایبندی به اعتقادات خاص خود، تصمیم گرفته‌اند در زمان متوقف شوند و زندگی به سبک قاجار را ادامه دهند. آنها نه تنها از تکنولوژی مدرن دوری می‌کنند، بلکه همچنین قوانین اجتماعی خاصی را رعایت می‌کنند که آن را از هر جامعه دیگری متمایز می‌سازد.
این روستا که با نام‌های “کوی منتظران” و “فانوس‌آباد” نیز شناخته می‌شود، به دلیل پیروی از فتاوای میرزا صادق مجتهد تبریزی، همچنان به شیوه زندگی دو قرن پیش پایبند است. نکته قابل توجه اینکه، علی‌رغم زندگی ساده، وضعیت اقتصادی ساکنان روستای ایستا بسیار مطلوب است و از طریق فروش زمین‌های اجدادی، کشاورزی و دامداری و همچنین پرورش اسب‌های گران‌قیمت، امرار معاش می‌کنند.
بنابراین، مرموز بودن این روستا صرفاً به‌خاطر ممنوعیت ورود زنان یا عدم استفاده از برق نیست، بلکه در تناقض عمیق میان انتخاب آگاهانه یک سبک زندگی ساده و داشتن ثروت قابل توجه نهفته است. مردمانی که شناسنامه ندارند، جشن نمی‌گیرند، عزاداری نمی‌کنند و با دنیای بیرون ارتباط حداقلی دارند، اما در عین حال اسب‌هایی با قیمت‌های میلیاردی پرورش می‌دهند.
سرانجام، روستای ایستا یادآور این واقعیت است که در دنیای پرهیاهو و سرعت امروز، هنوز مکان‌هایی وجود دارند که زمان در آنها معنای دیگری دارد. اگرچه شیوه زندگی اهالی این روستا برای بسیاری از ما قابل تصور نیست، اما بدون شک، این انتخاب آگاهانه و اعتقاد راسخ آنها به آرمان‌هایشان قابل احترام است. این روستای مرموز نشان می‌دهد مفهوم پیشرفت می‌تواند برای هر گروهی معنای متفاوتی داشته باشد و خوشبختی را هر کس به شیوه خود تعریف می‌کند.
سوالات متداول
چرا به روستای ایستا “مرموزترین روستای ایران” می‌گویند؟ روستای ایستا به دلیل سبک زندگی منحصر به فرد ساکنانش که از تکنولوژی مدرن دوری می‌کنند، ممنوعیت ورود زنان، و عدم ثبت رسمی در نقشه‌ها و آمار جمعیتی کشور، مرموزترین روستای ایران نامیده می‌شود.
ساکنان روستای ایستا چگونه زندگی می‌کنند؟ اهالی ایستا بدون استفاده از برق، گاز، تلفن و وسایل مدرن زندگی می‌کنند. آنها از فانوس برای روشنایی و از حیوانات بارکش برای حمل و نقل استفاده می‌کنند. همچنین کشاورزی و دامداری به شیوه سنتی از منابع اصلی معیشت آنهاست.
آیا بازدید از روستای ایستا برای گردشگران امکان‌پذیر است؟ بازدید از روستای ایستا با محدودیت‌های جدی همراه است. ورود زنان ممنوع است و مردان نیز باید اجازه ورود بگیرند. عکاسی و فیلمبرداری در روستا مجاز نیست و بازدیدکنندگان نباید تلفن همراه یا دوربین به داخل روستا ببرند.
آموزش در روستای ایستا چگونه انجام می‌شود؟ آموزش در ایستا به شیوه سنتی و در مکتب‌خانه‌ها صورت می‌گیرد. کودکان تنها دروس پایه مانند قرآن، فقه، خوشنویسی و اصول عقاید را می‌آموزند. منابع آموزشی بسیار محدود است و کودکان به مدارس رسمی نمی‌روند.
منابع درآمد اصلی ساکنان روستای ایستا چیست؟ منابع درآمد اصلی ساکنان ایستا شامل فروش زمین‌های پدری در تبریز، کشاورزی و دامداری سنتی، و پرورش و فروش اسب‌های گران‌قیمت است. علی‌رغم سبک زندگی ساده، اهالی این روستا از وضعیت اقتصادی نسبتاً خوبی برخوردارند.
