جاهای دیدنی شیراز کجاست

شیراز، شهر شعر و عطر پرتقال، به عنوان یکی از محبوب‌ترین مقاصد گردشگری ایران شناخته می‌شود. این شهر تاریخی با داشتن تخت جمشید، بزرگترین و مشهورترین اثر تاریخی جهان در نزدیکی خود، گنجینه‌ای از میراث فرهنگی ایران را در خود جای داده است.

از باغ ارم که در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده تا مسجد نصیرالملک با شیشه‌های رنگی خیره‌کننده‌اش، جاهای دیدنی شیراز ترکیبی بی‌نظیر از هنر، تاریخ و طبیعت را به نمایش می‌گذارد. همچنین، در اردیبهشت ماه، شکوفه‌های بهارنارنج، این شهر را به بهشتی زمینی تبدیل می‌کنند.

در این مقاله  از مقصد360، ما شما را با مهم‌ترین جاذبه‌های گردشگری شیراز آشنا می‌کنیم. از آرامگاه حافظ و سعدی گرفته تا ارگ کریم خان زند و باغ‌های تاریخی، همه مکان‌هایی که باید در سفر به شیراز ببینید را معرفی خواهیم کرد.

مراکز تاریخی شیراز

در قلب شهر شیراز، مجموعه‌ای از بناهای تاریخی و ارزشمند قرار گرفته که هویت فرهنگی این شهر را شکل می‌دهد. مراکز تاریخی شیراز با قدمتی چند صد ساله، امروزه به یکی از مهم‌ترین مقاصد گردشگری این شهر تبدیل شده است. این مراکز تاریخی نه تنها نمایانگر معماری اصیل ایرانی است، بلکه روایتگر داستان‌های تاریخی شیراز در دوران مختلف نیز می‌باشد.

ارگ کریم خان زند

ارگ کریم خان، یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین بناهای تاریخی شیراز است که حدود ۲۵۷ سال پیش توسط کریم خان زند، بنیانگذار سلسله زندیه، ساخته شده است. این ارگ که زمانی محل زندگی و حکومت کریم خان بوده، در مرکز شهر شیراز قرار دارد. طراحی ارگ به صورت مستطیلی با چهار برج دفاعی در گوشه‌های آن است که برای نگهبانی و حفاظت از این مکان مورد استفاده قرار می‌گرفته‌اند.

دیوارهای ارگ کریم خان با ارتفاع ۱۲ متر و برج‌هایی با ارتفاع ۱۴ متر، نشان‌دهنده اهمیت دفاعی این بنا بوده است. از نکات جالب معماری ارگ می‌توان به ضخامت دیوارها اشاره کرد که در پایه ۳ متر و در بالا ۱۲ متر است. در داخل ارگ، تالارهایی با سقف‌های طاقدار و آثار هنری مانند نقاشی‌ها و تذهیب‌های دوران صفوی وجود دارد که جلوه بصری خاصی به این بنای تاریخی بخشیده است.

بازار وکیل و سرای مشیر

بازار وکیل از مهم‌ترین جاهای دیدنی شیراز و یکی از آثار ارزشمند دوره زندیه است که به دستور کریم خان زند ساخته شده است. این بازار سنتی در مرکز شهر شیراز قرار دارد و به خاطر تنوع کالاهایی که در آن عرضه می‌شود، شهرت بسیاری دارد. در بازار وکیل می‌توانید انواع فروشگاه‌ها شامل پارچه، فرش، ظروف مسی، لباس‌های سنتی، عرقیجات گیاهی و محصولات خاتم‌کاری را پیدا کنید.

در نزدیکی بازار وکیل، سرای مشیر (یا سرای گلشن) قرار گرفته که یکی از بازارهای قدیمی شیراز از دوره قاجاریه است. این سرا که در سال ۱۳۴۶ مرمت شده، در جنوب شرقی بازار وکیل واقع شده و از سمت جنوب به اردوبازار متصل می‌گردد. سرای مشیر دارای سردری مرتفع و زیبا با تزئینات کاشی‌کاری و مقرنس‌کاری است و امروزه یکی از مهم‌ترین مراکز عرضه صنایع دستی در شیراز به شمار می‌رود.

در سرای مشیر می‌توانید انواع صنایع دستی استان فارس را ببینید، از جمله:

• خاتم‌سازی و معرق
• حکاکی و قلم‌زنی روی طلا و مس
• گبه‌بافی و صنایع نساجی سنتی

حمام وکیل و موزه پارس

حمام وکیل یا گرمابه وکیل یکی دیگر از آثار دوره زندیه است که توسط کریم خان زند ساخته شده و نمونه‌ای برجسته از معماری سنتی ایران به شمار می‌رود. این حمام در خیابان لطفعلی‌خان زند، نزدیک بازار وکیل و مسجد وکیل واقع شده است. مساحت آن برابر با ۱۱ هزار مترمربع، با ۸ هزار و ۶۶۰ متر زیربنا، ۱۲۰ متر طول و ۸۰ متر عرض است.

نکته جالب در معماری حمام وکیل، طراحی هوشمندانه آن برای جلوگیری از خروج گرما و ورود سرما به داخل است. سربینه حمام به شکل هشت‌ضلعی منتظم با هشت ستون یک‌پارچه سنگی است و سقف آن دارای نقوش آهک‌بری زیبایی است که داستان‌های آن از مذهب، سنت و رؤیاهای مردم سرچشمه می‌گیرد. امروزه حمام وکیل به موزه مردم‌شناسی تبدیل شده و بازدیدکنندگان می‌توانند با آداب و رسوم، فرهنگ و نحوه پوشش مردم آن زمان شیراز آشنا شوند.

عمارت های قاجاری

شیراز دارای خانه‌های تاریخی بسیاری است که بخش مهمی از هویت تاریخی این شهر را تشکیل می‌دهند. طبق گزارش سازمان میراث فرهنگی فارس، ۱۲۰۰ خانه ارزشمند به قدمت تاریخ زندی، قاجاری و پهلوی در شیراز وجود دارد.

از مهم‌ترین عمارت‌های قاجاری شیراز می‌توان به خانه زینت‌الملک اشاره کرد که در گذشته به دختر قوام‌الملک تعلق داشته است. این خانه تاریخی در ضلع غربی باغ نارنجستان قوام قرار دارد و با پلکانی زیرزمینی به این باغ متصل می‌شود. همچنین، خانه‌های فروغ‌الملک، منطقی‌نژاد، صالحی، نصیرالملک و شوریده شیرازی از دیگر خانه‌های تاریخی مربوط به دوره قاجار هستند.

عمارت شاپوری

یکی از خانه‌های تاریخی مشهور شیراز، عمارت شاپوری است که در دوره پهلوی اول ساخته شده و نمایانگر زیبایی‌های معماری آن دوران می‌باشد. این عمارت که به عنوان عمارت‌باغ شناخته می‌شود، متعلق به یکی از تاجران بزرگ شیرازی بوده و سبک معماری آن تلفیقی از معماری ایرانی و اروپایی است.

بازدید از مرکز تاریخی شیراز، فرصتی بی‌نظیر برای آشنایی با تاریخ، هنر و معماری این شهر است. در این منطقه، می‌توانید با قدم زدن در کوچه‌های قدیمی، بازارهای سنتی و دیدن بناهای تاریخی، سفری به گذشته داشته باشید و با میراث فرهنگی غنی شیراز آشنا شوید.

محله سنگ سیاه

محله سنگ سیاه، نگینی در بافت قدیمی شیراز است که با کوچه‌های پیچ در پیچ و خانه‌های تاریخی، داستان‌های ناگفته بسیاری را در دل خود جای داده است. نام این محله در ابتدا “سنگ سیبویه” بود که به مرور زمان به دلیل وجود سنگ سیاه بر مزار دانشمند بزرگ، عمروبن عثمان معروف به سیبویه، به “سنگ سیاه” تغییر یافت.

این محله از شمال به محله سرباغ و میدان شاه، از غرب به محله باروی شهر، از جنوب به دروازه کازرون و از شرق به محله سردزک محدود می‌شود. در گذشته، محلات شیراز به دو دسته حیدری و نعمتی تقسیم می‌شدند و محله سنگ سیاه جزو محلات نعمتی محسوب می‌شد.

از بناهای شاخص این محله می‌توان به امامزاده بی‌بی دختران، مسجد ایلخانی، حمام ایلخانی، مسجد مشیر، حسینیه مشیر، بازارچه ارامنه، کلیسای ارامنه، خانه فروغ‌الملک، خانه سعادت و بقعه سید تاج‌الدین غریب اشاره کرد. در این محله تاریخی بین ۶۰ تا ۷۰ خانه قدیمی با معماری خاص قرار گرفته که در فهرست آثار ملی ثبت شده‌اند.

مسجد نصیرالملک

مسجد نصیرالملک، معروف به “مسجد صورتی”، یکی از مشهورترین جاذبه‌های گردشگری شیراز است که سالانه مسافران زیادی را به خود جذب می‌کند. ساخت این مسجد در سال ۱۲۹۴ هجری قمری آغاز و در سال ۱۳۰۵ هجری قمری به پایان رسید. این بنای تاریخی به دستور میرزا حسن علی ملقب به نصیرالملک و به معماری محمد حسن معمار و میرزا رضا کاشی‌گر ساخته شده است .

آنچه مسجد نصیرالملک را از سایر مساجد متمایز می‌کند، استفاده گسترده از رنگ صورتی در کاشی‌کاری‌هاست. این مسجد دارای دو ایوان شمالی و جنوبی است، که ایوان شمالی زیباتر از ایوان جنوبی می‌باشد. همچنین دو شبستان شرقی و غربی دارد که شبستان غربی آن یکی از زیباترین شبستان‌های مساجد ایران به شمار می‌رود.

طاق میانی ایوان شمالی به “طاق مروارید” معروف است که بر دیوارهای آن آیات قرآنی و احادیث نوشته شده است. نکته جالب توجه اینکه بهترین زمان بازدید از مسجد نصیرالملک برای تماشای بازی نور و رنگ، ساعت ۸ تا ۱۰ صبح است. در این زمان، نور خورشید از میان شیشه‌های رنگارنگ عبور کرده و فضای داخلی مسجد را به بهشتی از رنگ‌ها تبدیل می‌کند.

خانه زینت‌الملک

خانه زینت‌الملک، یکی دیگر از گنجینه‌های معماری شیراز، در دوره قاجار توسط علی‌محمد خان قوام‌الملک ساخته شده‌است. این خانه به دلیل سکونت زینت‌الملک، دختر قوام‌الملک چهارم، به این نام معروف شده است. ساخت این بنا در حدود سال ۱۲۹۰ هجری قمری آغاز و در سال ۱۳۰۲ هجری قمری به پایان رسید.

این خانه تاریخی در ضلع غربی نارنجستان قوام قرار دارد و به فاصله یک کوچه با خانه قوام فاصله دارد. نکته جالب توجه اینکه خانه زینت‌الملک به وسیله یک راه زیرزمینی با نارنجستان قوام در ارتباط است. در واقع، این عمارت اندرونی خانه قوام و محل رفت و آمد محارم بوده است.

سقف بیشتر اتاق‌های این خانه چوبی است و با نقاشی‌هایی از جانوران، پرندگان و گل و بوته تزیین شده است. در این خانه تاریخی، تالار شاه‌نشین با آینه‌کاری و گچ‌بری با تصاویر اروپایی تزیین شده که نشان‌دهنده تأثیر هنر غربی بر معماری دوره قاجار است.

امروزه زیرزمین این خانه زیبا به موزه مشاهیر شیراز معروف به “مادام توسو شیراز” تبدیل شده است. در این موزه بیش از ۵۰ مجسمه و پنج سردیس از شخصیت‌های برجسته تاریخ فارس از دوره هخامنشیان تا دوره معاصر به نمایش گذاشته شده است.

محله سنگ سیاه شیراز با وجود جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی بی‌نظیر، هنوز آن‌طور که باید مورد توجه قرار نگرفته است. اما گردشگرانی که به تماشای لایه‌های پنهان تاریخ و فرهنگ علاقه دارند، می‌توانند با قدم زدن در کوچه‌های این محله، سفری فراموش نشدنی به دل تاریخ داشته باشند.

منطقه حافظیه و سعدیه

شیراز را نمی‌توان بدون یاد شاعران بزرگش شناخت. این شهر با آرامگاه‌های باشکوه حافظ و سعدی، دو تن از برجسته‌ترین شاعران ادبیات فارسی، میزبان عاشقان شعر و ادب از سراسر جهان است.

آرامگاه حافظ؛ ملاقات با لسان‌الغیب

آرامگاه حافظ یا حافظیه که در شمال شیراز و جنوب دروازه قرآن قرار گرفته، از مهم‌ترین جاهای دیدنی شیراز است. این مکان مقدس که قبلاً با نام «تِکْیهٔ حافظ» شناخته می‌شد، محل خاکسپاری خواجه شمس‌الدین محمد حافظ شیرازی است.

طراحی کنونی حافظیه حاصل بازسازی در سال ۱۳۱۴ به دستور رضاشاه و به ابتکار علی‌اصغر حکمت وزیر آموزش و پرورش وقت، بر‌پایه طرحی از آندره گدار است. در این طرح، حافظیه به دو بخش شمالی و جنوبی تقسیم شده و ایوانی به طول ۵۶ و عرض ۷ متر با ۲۰ ستون سنگی به ارتفاع ۵ متر، این دو بخش را از یکدیگر جدا می‌کند.

یکی از زیباترین ویژگی‌های معماری این مجموعه، غلبه فضا بر جسم ساختمان است. همچنین، آرامگاه مرکزی دارای گنبدی مسی به ارتفاع ۱۰ متر است که نمادی از آسمان و شبیه به کلاه درویشان طراحی شده – همان درویشانی که حافظ در اشعارش از آنها به نیکی یاد کرده است.

جالب است بدانید ۸ ستون آرامگاه مرکزی نشان‌دهنده قرنی است که حافظ در آن زندگی می‌کرده است. بهترین زمان بازدید از حافظیه، صبح‌ها یا غروب‌ها است که فضا آرامش بیشتری دارد و می‌توانید با آرامش، اشعار حافظ را زمزمه کنید.

آرامگاه سعدی؛ دیدار با شیخ اجل

آرامگاه سعدی (سعدیه) در شمال شرقی شیراز و در دامنه کوه، در انتهای خیابان بوستان و کنار باغ دلگشا واقع شده است. این مکان در ابتدا خانقاه سعدی بوده که وی اواخر عمرش را در آنجا گذرانده و پس از وفاتش در سال ۶۹۱ هجری قمری در همان مکان به خاک سپرده شده است.

در سال ۱۱۸۷ هجری قمری به دستور کریم‌خان زند، عمارتی ملوکانه از گچ و آجر بر بالای آرامگاه سعدی بنا گردید. بنای فعلی در سال ۱۳۳۰ با طراحی محسن فروغی و با الهام از کاخ چهل‌ستون و تلفیقی از معماری قدیم و جدید ایرانی در باغی به مساحت ۷۷۰۰ مترمربع ساخته شد.

ساختمان آرامگاه از بیرون مکعبی شکل است، اما داخل آن به صورت هشت‌ضلعی طراحی شده و دارای ۸ ستون سنگی است. در هر ضلع داخلی، اشعار یا نثری از سعدی به خط استاد ابراهیم بوذری نقش بسته است. در جلوی رواق، حوضی قرار دارد که به «حوض ماهی» معروف است و برخی مردم با انداختن سکه در آن، آرزو می‌کنند.

باغ دلگشا

باغ دلگشا یکی از زیباترین باغ‌های تاریخی شیراز است که در نزدیکی آرامگاه سعدی قرار دارد. پیشینه آبادانی این باغ به دوران پیش از اسلام و زمان فرمانروایی ساسانیان می‌رسد. این باغ در دوره تیمور گورکانی در اوج آبادانی بوده تا جایی که گفته شده تیمور پس از دیدن آن، در سمرقند باغی را به همین نام بنا کرد.

مساحت باغ دلگشا ۷٫۵ هکتار است و سراسر آن را درختان نارنج و اندکی پرتقال فرا گرفته است. این درختان از میانه‌های فروردین تا میانه‌های اردیبهشت به شکوفه می‌نشینند و بوی خوش‌دل‌انگیزی را در هوا می‌پراکنند. به همین دلیل، اردیبهشت ماه بهترین زمان بازدید از این باغ است.

در وسط باغ، عمارتی سه طبقه به شیوه معماری کاخ‌های ساسانی بیشاپور ساخته شده که دارای دو درب ورودی در دو طرف ساختمان است و شامل یک تالار بزرگ به‌همراه چهار شاهنشین می‌شود. سقف‌هایی از چوب با گچبری‌های زیبا به‌همراه آینه‌کاری‌ها و نقاشی‌هایی از رنگ روغن به زیبایی این عمارت می‌افزایند.

آب باغ دلگشا از چشمه قنات آرامگاه سعدی تأمین می‌شود. این باغ زیبا در روزهای تاسوعا و عاشورا، شهادت امام علی(ع)، رحلت پیامبر (ص)، رحلت امام خمینی (ره) و شهادت امام جعفر صادق (ع) تعطیل است.

بازدید از منطقه حافظیه و سعدیه، نه تنها فرصتی برای آشنایی با مکان‌های تاریخی شیراز است، بلکه سفری به دنیای شعر و ادب فارسی و درک بهتر میراث فرهنگی غنی ایران به شمار می‌رود.

باغ‌های معروف شیراز

باغ‌های تاریخی شیراز، جلوه‌گاه هنر باغسازی ایرانی هستند که با طراحی بی‌نظیر و فضای دلنشین خود، گردشگران را به سفری خاطره‌انگیز دعوت می‌کنند. این باغ‌ها با تاریخچه‌ای غنی و طبیعتی سرسبز، از محبوب‌ترین مکان‌های گردشگری شیراز به شمار می‌روند.

باغ ارم؛ میراث جهانی یونسکو

باغ ارم، نگین درخشان باغ‌های شیراز، با قدمتی که به دوران سلجوقیان بازمی‌گردد، یکی از بهترین جاهای دیدنی ایران محسوب می‌شود. این باغ در سال ۱۳۹۰ در فهرست میراث جهانی یونسکو به ثبت رسید و امروزه در اختیار دانشگاه شیراز قرار دارد. باغ ارم با مساحت ۱۱۰ هزار متر مربعی، به شکل مستطیل طراحی شده و با نرده‌ها و دیوارهای کوتاهی احاطه شده است.

یکی از شگفتی‌های باغ ارم، سرو نازی است که با ۳۵ متر ارتفاع و قدمتی هزار ساله، به عنوان نمادی شناخته شده در شیراز مطرح است. زمانی که از در اصلی وارد باغ می‌شوید، گذرگاهی از درختان سروناز شما را از شرق تا غرب باغ همراهی می‌کند. این باغ تنوع گیاهی بسیار بالایی دارد و در قالب یک نمایشگاه از انواع گل‌ها و گیاهان از اقصا نقاط جهان درآمده است.

باغ عفیف‌آباد

باغ عفیف‌آباد یا گلشن از املاک شخصی ایل ذوالقدر در زمان صفویه بوده و امروزه یکی از بزرگ‌ترین موزه‌های نظامی خاورمیانه در آن قرار دارد. این باغ با وسعتی حدود ۱۲۷،۰۰۰ متر مربع (۱۳ هکتار)، نمونه کاملی از هنر گل‌کاری ایرانی است.

عمارت باغ توسط میرزا علی محمدخان قوام‌الملک دوم در سال ۱۲۸۴ هجری شمسی ساخته شد. در اواخر دوران قاجار، باغ به دست عفیفه خانم، خواهرزاده بانی باغ رسید و به همین دلیل به باغ عفیف‌آباد معروف شد. در سال ۱۳۴۰، ارتش این باغ را خریداری کرد و در سال ۱۳۷۰ به موزه نظامی شماره ۲ کشور تبدیل شد.

ساختمان کاخ دو طبقه است و نزدیک به ۳۰ اتاق و تالار دارد. طبقه اول به موزه نظامی تبدیل شده که مجموعه‌ای از سلاح‌های سرد و گرم، خودکار و نیمه خودکار، شمشیر، زره و انواع اسلحه‌های افراد مهم تاریخ در آن به نمایش گذاشته شده است.

باغ نارنجستان قوام

باغ نارنجستان قوام، یکی از زیباترین باغ‌های شیراز، در خیابان لطفعلی خان زند واقع شده است. این باغ با مساحت ۳،۵۰۰ متر مربعی، به دلیل وفور درختان نارنج به این نام معروف شده است. احداث این باغ توسط علی محمد خان قوام‌الملک آغاز و در سال ۱۳۰۰ قمری توسط فرزندش محمدرضا خان قوام‌الملک تکمیل شد.

تالار اصلی نارنجستان که به تالار آینه یا شاه‌نشین معروف است، دارای سقفی بلند و یکپارچه است که با آینه‌کاری و نقاشی‌های زیبا آراسته شده. نقاشی رنگ و روغن سقف‌ها به سبک نقاشی‌های دوره زندیه است و نقاشی روی چوب‌های سقف که به اصطلاح محلی “مرجوک” نامیده می‌شود، مخصوص هنرمندان شیراز است.

در فصل بهار، عطر دل‌انگیز شکوفه‌های بهار نارنج فضای باغ را پر می‌کند که لذتی وصف‌ناپذیر به بازدیدکنندگان می‌بخشد. در زیرزمین این بنا موزه اشیای عتیقه نارنجستان قرار دارد که مجموعه‌ای ارزشمند از ظروف، سکه‌ها، تابلوها و کاشی‌کاری‌های دوره‌های مختلف تاریخی ایران را به نمایش گذاشته است.

مناطق مذهبی شیراز

شیراز علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و طبیعی، مکان‌های مذهبی مهمی دارد که هر ساله زائران بسیاری را به سوی خود جذب می‌کند. این زیارتگاه‌ها نه تنها از نظر مذهبی، بلکه از لحاظ معماری و هنری نیز ارزشمند هستند و در محله‌های احمدی، نیایش، وزیرآباد و سرباغ واقع شده‌اند.

حرم شاهچراغ

حرم شاهچراغ، مجموعه آرامگاهی باشکوهی در مرکز شیراز (میدان احمدی) است که در سده ششم هجری قمری در دوران حکمرانی اتابکان فارس ساخته شده است. این مکان مقدس، محل دفن سید امیراحمد بن موسی، فرزند امام هفتم شیعیان و برادر امام رضا(ع) می‌باشد. در جوار آن، آرامگاه سید میر محمد عابدی، فرزند دیگر امام موسی کاظم قرار دارد که به دلیل کثرت در عبادت به میر محمد عابد و صالح مشهور شده است.

نام‌گذاری این مکان به “شاه‌چراغ” داستان جالبی دارد. در زمان عضدالدوله دیلمی، پیرزنی نزد او رفت و گفت شب‌ها بر روی تپه‌ای نزدیک منزلش چراغی روشن می‌بیند، اما وقتی نزدیک می‌رود، اثری از آن نمی‌یابد. این حرم پس از حرم امام رضا و حضرت معصومه، سومین حرم پراهمیت برای شیعیان در ایران محسوب می‌شود.

ساختار معماری حرم شامل ایوانی در جلو و حرمی گسترده در پشت آن است. در چهار جانب حرم، چهار شاه‌نشین قرار گرفته و مسجدی نیز در پشت حرم (سمت غرب) ساخته شده است. ضریح احمدبن موسی از نقره ساخته شده و در شاه‌نشین زیر گنبد قرار دارد.

آنچه جلوه بصری خاصی به این مکان مقدس بخشیده، تزئینات داخلی آن است. آرامگاه با آینه‌کاری‌های ریز رنگین، کاشی‌کاری‌های نفیس و خطوط زیبای فارسی و عربی تزئین شده است. در طول تاریخ، این بنا چندین بار مورد بازسازی قرار گرفته است. در سال ۷۴۵ هجری قمری، ملکه تاشی خاتون (مادر ابواسحاق اینجو) آرامگاهی وسیع و گنبدی بلند بر آن ساخت. بعدها در سال‌های ۹۱۲ و ۱۱۴۲ هجری قمری نیز به ترتیب توسط شاه اسماعیل صفوی و نادرشاه افشار بهسازی‌هایی در آن انجام شد.

مسجد جامع عتیق؛ قدیمی‌ترین مسجد شیراز

مسجد جامع عتیق، قدیمی‌ترین مسجد شیراز است که با نام‌های متعددی چون مسجد جمعه، آدینه، هدای خانه، دارالمصحف و بیت المصحف نیز شناخته می‌شود. بنای اولیه این مسجد در سال ۲۸۱ هجری قمری در زمان عمرو لیث صفاری ساخته شده است. این مسجد به فرمان حاکم فارس “شاه شیخ ابو اسحاق اینجو” با هدف تلاوت قرآن و نگهداری قرآن‌های تاریخی بنا گردیده است.

این بنای تاریخی اولین هسته مذهبی شهر شیراز است که علاوه بر کارکرد مذهبی، نقش اجتماعی-سیاسی نیز داشته است. به همین دلیل دارای ۶ ورودی در اضلاع مختلف می‌باشد که مهم‌ترین آن ورودی ضلع شمالی است که در دوره صفویه بازسازی شده است.

کاوش‌های باستان‌شناسی نشان می‌دهد که این مسجد بر روی عبادتگاهی قدیمی که احتمالاً آتشکده بوده، بنا شده است. در باور مردم شیراز، این مسجد جایگاه ویژه‌ای دارد؛ برخی معتقدند اژدهای خفته عصای موسی در زیر بخش خدایخانه مسجد قرار گرفته است. گروهی دیگر باور دارند حضرت عیسی (ع) در این مسجد به همراه میکائیل و اسرافیل نزول کرده است.

از ویژگی‌های مهم معماری مسجد می‌توان به محراب زیبا، منبر چوبی ۱۳ پله‌ای و ستون‌های سنگی مارپیچ در دو سوی محراب اشاره کرد. سقف محراب با کاشی آبی مقرنس‌کاری شده است. همچنین، در بخشی از این مسجد، ساختمان دارالمصحف یا خدایخانه قرار دارد که در سال ۷۵۲ هجری قمری به دستور شاه اسحاق اینجو ساخته شده و تنها یک‌بار در سال ۱۳۱۵ مرمت شده است.

شمال شیراز

شمال شهر شیراز، با آثار تاریخی و طبیعی چشم‌نواز، همچون دروازه‌ای نمادین برای ورود به دنیای شعر و ادب پارسی عمل می‌کند. این منطقه که مشرف به کل شهر است، در نگاه اول بازدیدکنندگان را با زیبایی‌هایش خیره می‌سازد.

دروازه قرآن

دروازه قرآن، یکی از دروازه‌های به جای مانده از دوران کهن، در شمال شیراز در تنگ الله اکبر میان کوه چهل مقام و کوه باباکوهی قرار گرفته است. این بنای تاریخی که به دستور عضدالدوله دیلمی ساخته شد، در سال ۱۳۱۵ شمسی متأسفانه با دینامیت تخریب شد، اما در سال ۱۳۲۸ به همت حسین ایگار، از بازرگانان معروف شیراز، دوباره بازسازی گردید.

وجه تسمیه این دروازه به دلیل قرآنی است که به دستور عضدالدوله در آن قرار داده شده بود تا مسافران با گذر از زیر آن متبرک شوند. در دوره زندیه، کریم خان زند اتاقی به بالای دروازه افزود و دو جلد قرآن بزرگ نفیس به خط سلطان ابراهیم بن شاهرخ تیموری در آن جای داد. این قرآن‌ها که به “قرآن هفده کیلوگرم” معروف هستند، بعدها به موزه پارس منتقل شدند.

آرامگاه خواجوی کرمانی

آرامگاه خواجوی کرمانی در شمال شیراز، در دامنه کوه صبوی و در ابتدای جاده شیراز-اصفهان قرار دارد. این آرامگاه که مشرف به دروازه قرآن است، در سال ۱۳۱۵ شمسی با اعتبارات اداره فرهنگ فارس ساخته شد و به شماره ۹۱۶ در فهرست آثار تاریخی ثبت شده است.

مزار این شاعر بزرگ بر روی سکویی قرار گرفته که ۱۰ پله با سطح زمین فاصله دارد. سنگ قبر خواجو در مرکز آرامگاه قرار داشته و زیر محفظه‌ای شیشه‌ای محافظت می‌شود. در کنار آرامگاه، سه غار وجود دارد که یکی از آنها محل عبادت خواجوی کرمانی و مریدانش بوده است.

باغ جهان‌نما

باغ جهان‌نما، کهن‌ترین باغ شیراز، در شمال شهر و در منطقه‌ای ویژه از خیابان حافظ واقع شده است. این باغ که از آب رودخانه پرآوازه رکنی مشروب می‌شده، در میان آثار تاریخی مهمی چون آرامگاه حافظ، هفت‌تنان، دروازه قرآن و خواجوی کرمانی قرار دارد.

این باغ در دوران آل مظفر و آل اینجو در اوج زیبایی خود بود؛ چنان که از یورش تیمور گرگانی در امان ماند. پس از دوره صفویه به ویرانه‌ای تبدیل شد، اما کریم خان زند با ساخت عمارتی در میان آن، حصارکشی و خیابان‌کشی اطراف باغ و کاشت درختان، جانی دوباره به آن بخشید. باغ جهان‌نما در سال ۱۳۸۳ توسط شهرداری شیراز و با همکاری میراث فرهنگی استان فارس احیا شد و امروزه با درختان سرو، کاج، شمشاد و گل‌های رنگارنگ، چشم‌انداز زیبایی از شهر شیراز را به نمایش می‌گذارد.

جاهای دیدنی اطراف شیراز

در اطراف شیراز، آثار باستانی بی‌نظیری وجود دارد که هر کدام برگ زرینی از تاریخ کهن ایران‌زمین را روایت می‌کنند. این آثار، که به گنجینه‌های تاریخی پارس شهرت دارند، سالانه گردشگران داخلی و خارجی بسیاری را به خود جذب می‌کنند.

تخت جمشید؛ میراث هخامنشیان

تخت جمشید یا پارسه، مجموعه‌ای از کاخ‌های تو در تو است که در دامنه کوه رحمت در ۵۷ کیلومتری شیراز قرار دارد. این مجموعه باشکوه در سال ۵۱۸ پیش از میلاد به دستور داریوش بزرگ بنیان نهاده شد و بعدها توسط خشایارشا و اردشیر یکم گسترش یافت. تخت جمشید حدود ۲۰۰ سال پایتخت تشریفاتی هخامنشیان بود و در روز اول سال نو، نمایندگان کشورهای مختلف با پیشکش‌های گوناگون در آنجا گرد می‌آمدند. این اثر تاریخی از سال ۱۹۷۹ در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شده است.

بخش‌های مختلف تخت جمشید شامل دروازه ملل، کاخ آپادانا، کاخ اختصاصی داریوش (تچر)، کاخ هدیش، کاخ ملکه، موزه تخت جمشید، کاخ سه دری و خزانه می‌باشد. متأسفانه در بهار ۳۳۱ پیش از میلاد، اسکندر مقدونی این شهر باستانی را به آتش کشید.

پاسارگاد؛ آرامگاه کوروش کبیر

مجموعه میراث جهانی پاسارگاد در ۱۳۰ کیلومتری شمال شیراز، نخستین پایتخت امپراتوری هخامنشی می‌باشد. این مجموعه شامل آرامگاه کوروش بزرگ، باغ سلطنتی، کاخ دروازه، پل، کاخ بارعام، کاخ اختصاصی، آب‌نماهای باغ شاهی و تل تخت است که در سال ۱۳۸۳ با صد در صد آرا در فهرست میراث جهانی یونسکو ثبت شد.

برجسته‌ترین بخش پاسارگاد، آرامگاه کوروش بزرگ است که حدود ۵۳۰ تا ۵۴۰ پیش از میلاد از سنگ آهکی سفید ساخته شده و در میان دشت همچون گوهری می‌درخشد. این آرامگاه در طول تاریخ مقدس شمرده می‌شد و پادشاهان هخامنشی مراسم تاجگذاری خود را در این مکان انجام می‌دادند.

نقش رستم و نقش رجب؛ موزه‌ای در دل کوه

نقش رستم در فاصله ۶ کیلومتری تخت جمشید، آرامگاه چهار پادشاه بزرگ هخامنشی (داریوش یکم، خشایارشا، اردشیر یکم و داریوش دوم) است. این مکان تاریخی آثاری از سه دوره ایلامی، هخامنشی و ساسانی را در خود جای داده و همین، وجه تمایز آن با سایر جاذبه‌های تاریخی فارس است.

نقش رجب نیز در ۳ کیلومتری شمال تخت جمشید قرار دارد و شامل سه نقش برجسته از مراسم تاجگذاری شاهان ساسانی (شاپور یکم و اردشیر بابکان) و نیز کتیبه کرتیر موبد معروف دوره ساسانی است. پیشنهاد می‌کنم در بازدید از نقش رستم، حتماً از این محوطه تاریخی نیز دیدن کنید.

مکان‌های تفریحی شیراز برای خانواده‌ها

شیراز علاوه بر جاذبه‌های تاریخی و فرهنگی، مکان‌های تفریحی متنوعی برای خانواده‌ها دارد که اوقات خوشی را برای همه اعضای خانواده فراهم می‌کند.

پارک‌ها و فضاهای تفریحی

پارک جنگلی پالایشگاه با مساحتی حدود ۲۵۰ هکتار، بزرگترین پارک مصنوعی استان فارس محسوب می‌شود که با دریاچه مصنوعی، آلاچیق‌ها و باشگاه سوارکاری، مکانی ایده‌آل برای گذران اوقات فراغت است. پارک کوهستانی دراک نیز با داشتن زیپ لاین ۱۲۰۰ متری و پل معلق، تجربه‌ای هیجان‌انگیز برای خانواده‌ها فراهم می‌کند. همچنین پارک آزادی (ساخته شده در سال ۱۳۴۵) با امکاناتی چون دریاچه مصنوعی، کتابخانه، سالن تئاتر و سینمای هفت بعدی، یکی از قدیمی‌ترین و محبوب‌ترین بوستان‌های شیراز است.

دریاچه مهارلو

دریاچه مهارلو (معروف به دریاچه نمک) در ۲۰ کیلومتری جنوب شرق شیراز واقع شده و مساحت آن ۶۰۰ کیلومتر مربع است. این دریاچه در اواسط تابستان به دلیل وجود نوعی جلبک به رنگ صورتی در می‌آید که منظره‌ای بی‌نظیر خلق می‌کند. مهم‌ترین گونه پرنده این دریاچه فلامینگو است که به دلیل وجود آرتمیا (نوعی سخت‌پوست شور پسند) در آب دریاچه، به این منطقه جذب می‌شود.

مراکز خرید مدرن شیراز

مجتمع تجاری خلیج فارس، بزرگترین مرکز خرید شیراز با حدود ۲۵۰۰ فروشگاه، علاوه بر خرید، امکانات تفریحی مانند شهربازی، سینما و فودکورت را در اختیار بازدیدکنندگان قرار می‌دهد. مرکز خرید زیتون و ستاره فارس (با ۴۰۰ فروشگاه) نیز از دیگر مراکز خرید محبوب شیراز هستند که انواع کالاها را با قیمت‌های مناسب عرضه می‌کنند.

رستوران‌های برتر با غذاهای محلی شیرازی

رستوران‌های سنتی شیراز مانند شاپوری (در عمارتی تاریخی از دوره قاجار)، کته ماس (با موسیقی زنده)، شرزه (معروف به کباب‌های آبدار) و باکویه (با چشم‌اندازی زیبا به شهر) غذاهای اصیل شیرازی مانند کلم پلو، شیرازی پلو و دمپختک را با کیفیتی عالی سرو می‌کنند.

شهربازی‌ها و مراکز سرگرمی

شهربازی گاندو، اولین شهربازی سرپوشیده شیراز، با دستگاه‌های متنوعی چون شبیه‌ساز رانندگی، ایرهاکی و سالن بولینگ، انتخابی مناسب برای روزهای گرم یا بارانی است. ایران لند در مجتمع خلیج فارس با وسعتی معادل ۲۸ هزار مترمربع، بزرگترین شهربازی شیراز محسوب می‌شود. لونا پارک نیز با قدمتی نزدیک به چهار دهه و بیش از ۵۰ وسیله بازی، خاطرات شیرینی برای نسل‌های مختلف شیرازی‌ها رقم زده است.

شیرازگردی برای مسافران کم‌بودجه

سفر به شیراز همیشه به معنای هزینه‌های گزاف نیست. با برنامه‌ریزی هوشمندانه، می‌توانید از زیبایی‌های این شهر تاریخی لذت ببرید بدون اینکه فشار مالی زیادی را متحمل شوید.

اقامتگاه‌های اقتصادی و بوم‌گردی

برای اقامت ارزان در شیراز، گزینه‌های متنوعی پیش روی شماست. ۳۸ اقامتگاه بوم‌گردی با قیمت‌هایی از ۲۸۰,۰۰۰ تومان در این شهر وجود دارد. اتاق‌های ۵ نفره بدون خواب با مساحت ۱۲ متر و ظرفیت ۲ مهمان، شبی از ۴۵۰,۰۰۰ تومان قابل رزرو هستند. همچنین اقامتگاه‌هایی مانند “آس دِهمورد” در شهرستان بختگان با ۴ جایخواب و ظرفیت ۴ مهمان، انتخاب مناسبی برای خانواده‌هاست.

بنابراین اگر بودجه محدودی دارید، می‌توانید بین گزینه‌های زیر انتخاب کنید:

• اجاره آپارتمان مبله
• سوئیت‌های اقتصادی
• اقامتگاه‌های بوم‌گردی
• هتل‌های ۳ ستاره (که کیفیت بالایی دارند)

به خاطر داشته باشید در فصل‌های کم‌مسافر مانند پاییز و زمستان، قیمت‌ها کاهش چشمگیری پیدا می‌کند و حتی می‌توانید اقامت در هتل‌های ۵ ستاره را با قیمت مناسب‌تری تجربه کنید.

جاهای دیدنی رایگان شیراز

خوشبختانه در شیراز می‌توانید بدون پرداخت هزینه از جاذبه‌های زیادی دیدن کنید:

• باغ ملی: فضایی آرامش‌بخش با درختان کهنسال
• حرم شاهچراغ: استفاده از فضای معنوی و معماری شگفت‌انگیز
• بازار وکیل و سرای مشیر: قدم زدن در معماری تاریخی و آشنایی با صنایع دستی
• محله سنگ سیاه: کشف کوچه‌های قدیمی و خانه‌های تاریخی
• کوچه‌باغ‌های قصردشت: لذت بردن از فضای سرسبز و طبیعت زیبا
• دریاچه مهارلو: تماشای منظره دریاچه صورتی در ۲۰ کیلومتری شیراز
• گهواره دید: چشم‌انداز زیبای شهر، مخصوصاً در هنگام غروب
• تنگه دم اسب: گردش در یکی از شگفت‌انگیزترین مکان‌های طبیعی نزدیک شیراز

اگر به تاریخ علاقه دارید، بازدید از مسجد جامع عتیق (قدیمی‌ترین مسجد شیراز) نیز گزینه خوبی است که هزینه‌ای ندارد.

حمل و نقل عمومی در شیراز

برای صرفه‌جویی در هزینه‌های جابجایی درون شهری، گزینه‌های متعددی دارید:

• مترو: خط یک فعال است و خط دو نیز در حال احداث می‌باشد. برای اطلاع از زمان دقیق حرکت قطارها می‌توانید از اپلیکیشن مترو شیراز استفاده کنید.
• اتوبوس: ناوگان اتوبوسرانی شیراز لقب ارزان‌ترین و وسیع‌ترین ناوگان اتوبوسرانی کشور را دارد که از ساعت ۶ صبح تا ۹ شب فعال است.
• تاکسی آنلاین: استفاده از اسنپ و تپسی برای رفت‌وآمد در گردش روزانه بسیار مقرون به صرفه است.
• کارت بلیط شیراز: تهیه این کارت برای استفاده از مترو و اتوبوس، هزینه‌های حمل و نقل را کاهش می‌دهد.

علاوه بر اینها، تاکسی‌های ویژه فرودگاه، ترمینال، هتل، تاکسی‌های تلفنی و بی‌سیم نیز با قیمت‌های متفاوت در سطح شهر فعالیت می‌کنند.

کلام آخر

شیراز، شهری که در هر گوشه‌اش تاریخ و فرهنگ موج می‌زند، گنجینه‌ای بی‌نظیر از میراث ایران زمین است. بناهای تاریخی همچون تخت جمشید و پاسارگاد، باغ‌های سرسبز مانند ارم و عفیف‌آباد، و زیارتگاه‌های مقدسی چون شاهچراغ، همگی روایتگر داستان‌های کهن این سرزمین هستند.

بی‌تردید، این شهر با داشتن آرامگاه شاعران بزرگی چون حافظ و سعدی، پایتخت فرهنگی ایران محسوب می‌شود. همچنین، وجود مراکز خرید مدرن، پارک‌های تفریحی و رستوران‌های متنوع، شیراز را به مقصدی مناسب برای هر سلیقه و بودجه‌ای تبدیل کرده است.

نکته قابل توجه اینکه شیراز تنها یک شهر تاریخی نیست؛ بلکه شهری زنده و پویاست که سنت و مدرنیته را به زیبایی در کنار هم جای داده است. از گشت و گذار در کوچه‌های قدیمی محله سنگ سیاه گرفته تا خرید در مجتمع‌های مدرن، هر گردشگری می‌تواند تجربه‌ای منحصر به فرد از سفر به این شهر داشته باشد.

سرانجام، شیراز شهری است که باید با آرامش و حوصله آن را کشف کرد. چه با بودجه‌ای محدود و چه نامحدود، این شهر همیشه چیزی برای عرضه به مسافرانش دارد و هر بار که به آن سفر کنید، جلوه‌ای تازه از زیبایی‌هایش را خواهید دید.