کدام کشورها آغوش خود را به روی پناهجویان افغان می‌گشایند؟

در پی تحولات اخیر افغانستان، موج جدیدی از مهاجرت افغانستانی‌ها به سوی کشورهای دیگر آغاز شده است. این امر، بار دیگر توجه جهانیان را به سوی کشورهای مهاجر پذیر افغان جلب کرده است. این کشورها با آغوش باز، پذیرای پناهجویانی هستند که از ناامنی، جنگ و بی‌ثباتی در افغانستان گریخته‌اند.

پذیرش پناهجویان افغان، نه تنها به نفع این افراد است، بلکه گامی در جهت صلح و آرامش در منطقه نیز محسوب می‌شود. با اسکان پناهجویان در کشورهای امن، آنها می‌توانند به زندگی خود ادامه داده و به آینده‌ای روشن‌تر برای خود و خانواده‌شان امید داشته باشند. همچنین، این امر می‌تواند به ثبات و توسعه اقتصادی افغانستان در آینده کمک کند.

در این مقاله از مقصد360، به بررسی تعدادی از کشورهای مهاجر پذیر افغان می‌پردازیم و شرایط و قوانین مربوط به پناهندگی در این کشورها را شرح خواهیم داد. همچنین، به بررسی چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی پناهجویان افغان در این کشورها خواهیم پرداخت.

بهترین کشورهای مهاجر پذیر افغان‌ها

با تسلط طالبان بر افغانستان در سال 1400، موج جدیدی از پناهجویان افغان به سمت کشورهای دیگر روانه شد. این پناهجویان به دنبال امنیت، صلح و زندگی بهتر هستند. کشورهای میزبانی که این افراد را پذیرفتند و درهای کشورهای خود را روی آن ها گشودند عبارتند از:

در اروپا؛ آلمان، فرانسه، هلند، فنلاند، سوئد، بلژیک، ایتالیا، اتریش، نروژ و دانمارک از جمله کشورهایی بودند که پناهجویان افغان را ‌پذیرفتند. در آمریکای شمالی؛ کانادا و ایالات متحده آمریکا در زمره کشورهایی قرار گرفتند که به پناهجویان افغان پناه دادند. همچنین استرالیا، ترکیه، ایران و پاکستان نیز از دیگر کشورهایی بودند که میزبان پناهجویان افغان شدند.

شرایط و روند پناهندگی در هر کشور متفاوت است.  همچنین اولویت پذیرش در بسیاری از کشورها با زنان، کودکان و افراد در معرض خطر مانند فعالان حقوق بشر و مدافعان حقوق زنان است. حالا به سراغ معرفی بهترین کشورهای مهاجر پذیر افغان می رویم و چندتایی از آن‌ها و شرایط پذیرششان را بررسی می‌کنیم.

بر اساس گزارش سازمان ملل متحد، تا مارس 2024، بیش از 7.1 میلیون پناهنده افغان در ترکیه، ایران، آلمان، کانادا و ایالات متحده حضور داشتند.

ترکیه برای افغان‌ها؛ پناهگاه یا گذرگاه؟

ترکیه از جمله کشورهایی است که پس از بازگشتن و به قدرت رسیدن طالبان درهای خود را بر افغان‌ها گشود. ترکیه که پیش از این نیز میزبان حدود 3.5 میلیون پناهنده سوری بود، با چالش‌های جدیدی در زمینه پذیرش پناهجویان افغان روبرو شد. در اینجا به بررسی شرایط مهاجرپذیری ترکیه برای پناهجویان افغان از سال 1400 تاکنون می‌پردازیم.

اولویت اصلی دولت ترکیه در پذیرش پناهجویان افغان، حفظ امنیت و ثبات داخلی خود است. به همین دلیل، تمرکز بر روی پناهجویانی است که در معرض خطر جانی قرار دارند، مانند:

• زنان و دختران
• فعالان مدنی و حقوق بشری
• اقلیت‌های مذهبی و قومی
• روزنامه‌نگاران
• کارکنان دولت سابق افغانستان

طبق آمار رسمی، تاکنون بیش از 300 هزار پناهنده افغان در ترکیه ثبت‌نام کرده‌اند. اما شرایط اخذ پناهندگی در ترکیه چیست؟

1. پناهجویان باید از طریق گذرگاه‌های مرزی قانونی وارد ترکیه شوند.
2. پس از ورود به ترکیه، پناهجویان باید در اداره مهاجرت استان محل سکونت خود ثبت‌نام کنند.
3. ارائه مدارک: پناهجویان باید مدارک هویتی خود، مانند پاسپورت یا شناسنامه را ارائه دهند.
4. پناهجویان باید در مصاحبه‌ای با اداره مهاجرت، دلایل و شرایط پناهندگی خود را شرح دهند.

با اینکه ترکیه درهای کشور خود را روی مهاجران افغان گشوده است، به هر حال باز هم افغان‌ها در این کشور با چالش‌های بزرگ و کوچکی دست‌و‌پنجه نرم می کنند و به اجبار آن‌ها را تحمل می‌کنند. برخی از این چالش‌ها عبارتند از :

• طولانی بودن پروسه بررسی درخواست پناهندگی
• کمبود امکانات و خدمات برای پناهجویان
• تبعیض و نژادپرستی
• عدم دسترسی به فرصت‌های شغلی مناسب
• دشواری در ادغام با جامعه

اما ترکیه با وجود چالش‌های متعدد، همچنان به عنوان یکی از مقاصد اصلی پناهجویان افغان باقی مانده است. زیرا با توجه به شرایط سیاسی و اقتصادی حاکم بر افغانستان، به نظر می‌رسد که بسیاری از پناهجویان افغان در کوتاه‌مدت به کشور خود باز نخواهند گشت. بنابراین دولت ترکیه نیز در حال تدوین قوانین جدید برای ساماندهی وضعیت پناهجویان است.

ایران، دروازه امنی برای همسایگان در بحران

طبق آمار اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور، تا کنون بیش از 3 میلیون پناهنده افغانستانی در ایران حضور دارند که از این تعداد، حدود یک میلیون نفر فاقد مدرک معتبر هستند. در سال 1401، حدود 500 هزار افغانستانی جدید وارد ایران شده‌اند. اما تمرکز ایران برای پذیرش روی افراد زیر است:

• زنان
• کودکان
• اقلیت‌های مذهبی
• افراد آسیب‌پذیر مانند خبرنگاران، فعالان مدنی و مدافعان حقوق بشر

پناهجویان افغانستانی برای ورود به ایران، نیاز به گذرنامه و ویزا دارند. همچنین، باید در اداره کل امور اتباع و مهاجرین خارجی وزارت کشور ثبت‌نام کرده و کارت آمایش دریافت کنند.

ایران خدمات مختلفی از جمله آموزش، بهداشت و درمان، اشتغال و مسکن به پناهجویان افغانستانی ارائه می‌دهد. در حال حاضر، حدود 350 هزار دانش‌آموز افغانستانی در مدارس ایران تحصیل می‌کنند و بیش از 100 هزار پناهنده افغانستانی در مشاغل مختلف مشغول به کار هستند.

با وجود تلاش‌های ایران برای کمک به پناهجویان افغانستانی، چالش‌هایی مانند کمبود امکانات و منابع، تبعیض در اشتغال و تحصیل و عدم دسترسی به خدمات بانکی وجود دارد.

آینده پناهجویان افغانستانی در ایران به ثبات و امنیت در افغانستان و همچنین سیاست‌های دولت ایران در قبال مهاجران بستگی دارد.

آلمان، سرزمینی امن برای پناهجویان افغان

سقوط ناگهانی افغانستان در سال 1400، موج جدیدی از پناهجویان را به سوی کشورهای اروپایی رهسپار کرد. آلمان، به عنوان یکی از حامیان اصلی پناهجویان، در این میان نقشی کلیدی ایفا کرد. در این قسمت، به بررسی شرایط مهاجرپذیری آلمان برای پناهجویان افغان از 1400 تاکنون، اعم از الویت‌ها، آمار و شرایط اخذ پناهندگی می‌پردازیم.

الویت آلمان‌ها برای پذیرش افغان‌ها عبارتند از:

• نیروهای محلی و همکاران آلمان: اولویت اول آلمان، اعطای پناهندگی به نیروهای محلی و همکاران آلمانی در افغانستان است که در معرض خطر طالبان قرار دارند.
• خانواده‌های پناهندگان: همسران، فرزندان و والدین پناهندگان افغان که در آلمان اقامت دارند، در اولویت بعدی برای پذیرش قرار دارند.
• افراد آسیب‌پذیر: زنان، کودکان، اقلیت‌های مذهبی و افراد دارای معلولیت که در معرض خطر آزار و اذیت هستند، از جمله افراد آسیب‌پذیر محسوب می شوند و در اولویت پذیرش قرار دارند.

یکی از آمارهای جالب در این زمینه، کمک‌های بسیار گسترده آلمان به مردمان کشور افغانستان است. این کشور از سال 1400 تاکنون، بیش از 200 هزار پناهجوی افغان را پذیرفته است. شاید برایتان جالب باشد اگر بدانید که در سال 1401، آلمان حدود 50 هزار پناهجوی افغان را پذیرش کرد. اما در سال 1402، این تعداد به حدود 30 هزار نفر کاهش یافت. پیش‌بینی می شود که در سال 1403، حدود 20 هزار پناهجوی افغان به آلمان مهاجرت کنند. حالا با این اوصاف چگونه می‌توان به آلمان پناهنده شد؟

• پناهجویان افغان باید در خاک آلمان تقاضای پناهندگی بدهند.
• آن‌ها باید ثابت کنند که در افغانستان مورد آزار و اذیت قرار گرفته‌اند یا در معرض خطر آزار و اذیت هستند.
• پناهجویان باید مدارک هویتی خود را ارائه دهند.
• آن‌ها باید در مصاحبه با اداره مهاجرت آلمان شرکت کنند.
• پناهجویان باید در دوره‌های زبان آلمانی و فرهنگ آلمان شرکت کنند.

مانند همه جای دنیا که پناهجویان با چالش‌های متعددی روبه‌رو می‌شوند در آلمان نیز برخی مشکلات ریز و درشت وجود دارد که عبارتند از:

• طولانی بودن پروسه بررسی تقاضاهای پناهندگی
• کمبود مسکن و امکانات برای پناهجویان
• دشواری در پیدا کردن شغل و همخوانی با جامعه آلمان

آلمان با وجود چالش‌های موجود، همچنان به عنوان یکی از مقاصد اصلی مهاجرت برای پناهجویان افغان باقی مانده است. زیرا شرایط مهاجرپذیری آلمان برای پناهجویان افغان نسبت به سایر کشورهای اروپایی آسان‌تر است.

مهاجران افغان به سوی سرزمینی نو در کانادا

در سال‌های اخیر، افغانستان شاهد ناآرامی‌های سیاسی و اجتماعی بسیاری بوده است. این امر، جان بسیاری از مردم را به خطر انداخته و آن‌ها را مجبور به ترک خانه‌هایشان کرده است. کانادا به عنوان یکی از کشورهای مهاجرپذیر جهان، همواره پذیرای پناهجویان از سراسر دنیا، از جمله افغانستان بوده است. این کشور برنامه‌های مختلفی برای پذیرش پناهجویان افغان دارد. این برنامه‌ها شامل موارد زیر می‌شوند:

• برنامه مهاجرت بشردوستانه: این برنامه برای پناهجویان افغانستانی که در معرض خطر جدی هستند و نیاز به حمایت فوری دارند، طراحی شده است.
• برنامه حمایت خصوصی از پناهندگان: در این برنامه، گروه‌های خصوصی در کانادا می‌توانند از پناهجویان افغان حمایت مالی و اجتماعی کنند.
• برنامه اسکان مجدد پناهندگان: این برنامه برای پناهجویان افغانستانی که قبلاً در کشور دیگری پناهنده شده‌اند، در دسترس است.

اما کانادا نیز مانند کشورهای دیگر برای پذیرش پناهجوهای افغانستانی الویت‌هایی دارد که عبارتند از:

• زنان، کودکان، اقلیت‌های مذهبی و افراد LGBTQ+
• افراد دارای معلولیت یا بیماری‌های خاص در اولویت قرار دارند.
• پناهجویانی که اعضای خانواده‌شان در کانادا زندگی می‌کنند، در اولویت قرار دارند.

کانادا از سال 1400 هر ساله، بیش از 40 هزار پناهجوی افغان را با شرایط زیر پذیرفته است:

• باید نشان دهند که در صورت بازگشت به افغانستان، در معرض خطر آزار و اذیت یا مرگ قرار دارند.
• پناهجویان باید نشان دهند که می‌توانند از خود و خانواده‌شان در کانادا حمایت مالی کنند.
• پناهجویان باید معاینات پزشکی را با موفقیت پشت سر بگذارند.
• پناهجویان باید بررسی امنیتی را با موفقیت پشت سر بگذارند.

کانادا به عنوان یک کشور مهاجرپذیر، فرصت‌های زیادی را برای پناهجویان افغان فراهم می‌کند. پناهجویان افغان می‌توانند از طریق برنامه‌های مختلف مهاجرتی به کانادا مهاجرت کنند.

پرواز به سوی آزادی؛ پناهجویان افغان در ایالات متحده آمریکا

پس از بازگشت طالبان و ایجاد آشوب در افغانستان و سقوط ناگهانی دولت ایالات متحده آمریکا یکی از مقاصد اصلی پناهجویان افغان شد. و این موضوع آمریکا را با چالش‌های متعددی در زمینه پذیرش و اسکان این افراد روبرو کرد. در این بخش به بررسی شرایط مهاجرپذیری ایالات متحده برای پناهجویان افغان از سال 1400 تاکنون می‌پردازیم. الویت‌های آمریکا برای پذیرش افغان‌ها به قرار زیر است:

ویژه مهاجران افغان (SIV): این برنامه برای افغان‌هایی که با دولت ایالات متحده همکاری داشته‌اند، مانند مترجمان، رانندگان و کارمندان محلی، در نظر گرفته شده است. تاکنون بیش از 70 هزار افغان از طریق برنامه SIV به ایالات متحده مهاجرت کرده‌اند.

برنامه اولویت 1 (P-1): شامل افغان‌هایی می‌شود که در معرض خطر قرار دارند و آسیب پذیر هستند، مانند زنان فعال در حقوق بشر، روزنامه‌نگاران و اقلیت‌های مذهبی.

برنامه اولویت 2 (P-2): افغان‌هایی که در معرض خطر هستند، اما خطر فوری آنها کمتر از افراد P-1 است. حدود 10 هزار افغان از طریق این برنامه‌های الویت 1 و 2 به ایالات متحده مهاجرت کرده‌اند.

تعداد پناهجویان افغان پذیرفته شده در ایالات متحده: از سال 1400 تاکنون، بیش از 80 هزار پناهجوی افغان در ایالات متحده اسکان داده شده‌اند.

شرایط اخذ پناهندگی افغان‌ها در آمریکا به شرح زیر است:

• ارائه مدارک شناسایی معتبر مانند پاسپورت یا شناسنامه
• ارائه شواهدی مبنی بر اینکه در افغانستان در معرض خطر هستید
• پناهجویان باید معاینات پزشکی و امنیتی را با موفقیت پشت سر بگذارند
• پناهجویان باید در مصاحبه‌ای با مقامات مهاجرتی ایالات متحده شرکت کنند

اما پروسه پناهندگی می‌تواند ماه‌ها یا حتی سال‌ها طول بکشد. ایالات متحده با کمبود منابع برای اسکان و ارائه خدمات به پناهجویان افغان روبرو است.

از طرفی هم پناهجویان افغان در بدو ورود به ایالات متحده با مشکلات فرهنگی و زبانی متعددی روبرو می‌شوند. اما به هر حال ایالات متحده آمریکا در قبال پناهجویان افغان تعهداتی دارد.

با وجود چالش‌های موجود، این کشور باید تلاش کند تا شرایط مهاجرپذیری را برای پناهجویان افغان بهبود بخشد و به آنها در ساختن زندگی جدید در ایالات متحده کمک کند.

حرف آخر

همانطور که گفتیم در سال‌های اخیر، افغانستان با بحران‌های متعددی از جمله جنگ، ناامنی، خشونت و بی‌ثباتی سیاسی روبرو بوده است. این وضعیت، موجب مهاجرت گسترده مردم افغانستان به سایر کشورها شده است در این میان، برخی کشورها با آغوش باز پذیرای پناهجویان افغانستانی بوده‌اند و به آن‌ها فرصتی برای زندگی امن و آرام داده‌اند.

شناسایی کشورهایی که مهاجران افغان را می‌پذیرند و بررسی سیاست‌ها و اقدامات آن‌ها در قبال پناهجویان، از اهمیت بالایی برخوردار است. این امر می‌تواند به درک بهتر چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی افغان‌ها و همچنین یافتن راه‌حل‌های پایدار برای بحران مهاجرت افغانستان کمک کند.

از همین رو ما در این مقاله، به بررسی تعدادی از کشورهای مهاجرپذیر افغان پرداختیم و سیاست‌ها و اقدامات آن‌ها در قبال پناهجویان را مورد تجزیه و تحلیل قرار دادیم. همچنین، چالش‌ها و فرصت‌های پیش روی پناهجویان افغان در این کشورها را بررسی کردیم.